top of page
papaver, zaaddoos
Wat zijn opiaten

Wat zijn opiaten
Oxycodon, fentanyl, en morfine zijn sterkwerkende opiaten. Tramadol is een zwakwerkend opiaat. Ook buprenorfine en methadon zijn opiaten.

​

Opiaten worden ook wel opioïden of opioïde pijnstillers genoemd. Ze worden vaak voorgeschreven na een operatie, soms ook bij chronische pijn, bij pijn door kanker en in de terminale zorg. De voorschrijver is meestal je huisarts of specialist. 

​

Als je deze middelen gebruikt is het belangrijk om te weten wat opiaten met je lichaam doen, wat de (soms onverwachte) bijwerkingen zijn en wat je kunt verwachten wanneer je gaat afbouwen. 

​

Als je niet zeker weet of jouw medicijnen opiaten is, vraag het dan aan de apotheek of kijk op op www.farmacotherapeutischkompas.nl​​

Wat doen opiaten in het lichaam

Opiaten hechten zich aan speciale opiaatreceptoren aan de uiteinden van je zenuwcellen. Die zitten door je hele lichaam, van je hersenen tot je spijsverteringskanaal tot je darmen. Opiaten blokkeren pijnprikkels, waardoor je geen pijn meer voelt. 

 

Opiaten werken ook op het genotscentrum in de hersenen. Je voelt je prettig en ontspannen.
 

​​​​

Wat doen opiaten in lichaam
Wanneer zijn opiaten effectief

Wanneer zijn opiaten effectief​​​

​

  • Opiaten zijn vooral effectief bij kortdurend gebruik.
     

  • Bij hevige, acute pijn zijn sterkwerkende opiaten de eerste keus. Maar wanneer de pijn afneemt, moet je zo snel mogelijk zien te stoppen.
     

  • Voor matige tot hevige pijn wordt vaak tramadol voorgeschreven. Tramadol is net wat sterker dan pijnstillers van de drogist. Sommige mensen kunnen vrij makkelijk met tramadol stoppen; anderen moeten ervoor naar de verslavingszorg. 
     

  • ​Kankerpatiënten die hevige pijn lijden zijn gebaat bij opiaten. Hetzelfde geldt voor mensen die in de laatste levensfase zitten en veel pijn hebben. 

​

​

Wanneer zijn opiaten niet effectief

​

​​​• Opiaten werken niet tegen zenuwpijn
Opiaten zijn de sterkste pijnstillers die er bestaan, maar ze helpen

niet tegen zenuwpijn, of slechts beperkt. Je wordt wat rustiger van de opiaten, en de pijn verdwijnt op de achtergrond maar echt helpen doet het meestal niet. Realiseer je goed dat je opiaten ook weer moet afbouwen; dat is heel onprettig.  

Voor zenuwpijn ben je beter af met middelen als amitriptyline, pregabaline, gabapentine enzovoorts, eventueel aangevuld met de maximale dosis paracetamol en NSAID's. Daarnaast kun je CBD of THC olie gebruiken.

​​​​​​

• Opiaten werken niet tegen ontstekingen

Opiaten hebben geen ontstekingsremmende werking, maar ontstekingen worden wel gemaskeerd. Dat betekent dat je een ontsteking kunt hebben die je niet opmerkt. het komt heel veel voor dat, wanneer mensen eenmaal afgebouwd zijn, plotseling een kaakontsteking aan het licht komt, of een hernia

​

​

Wanneer zijn opiaten niet effectief
yellow-cactus-Qt1InJiqyrE-unsplash_edite

Opiaten kunnen de pijn erger maken

​​​

Wanneer je oxycodon, fentanyl, morfine en tramadol langdurig gebruikt kunnen deze middelen de pijn erger maken. Iedereen die opiaten langdurig gebruikt krijgt hiermee te maken. 

 

De meeste mensen die oxycodon, fentanyl, morfine of tramadol gebruiken weten dit niet, ze hebben er nog nooit van gehoord. Zij voelen wel dat de pijn steeds erger wordt, en zullen meer opiaten willen gebruiken om die pijn te dempen.

 

Je arts moet hierop alert zijn, anders kun je terechtkomen in een vicieuze cirkel van onnodige pijn en een steeds grotere behoefte aan opiaten. Wees ook zelf alert!

Hyperalgesie
• Opiaat-geïnduceerde hyperalgesie is pijn die wordt veroorzaakt door het gebruik van opiaten. Hoe hoger de dosis, hoe erger de pijn wordt, en hoe minder effectief de opiaten zijn. Wordt de dosis verminderd, dan vermindert ook de pijn.

• Als gevolg van het opiaatgebruik kun je er nieuwe pijn bij krijgen, op andere plekken in het lichaam. 

• De pijn kruipt door het hele lichaam. Het lichaam wordt extra gevoelig voor pijn.​

​​

Allodynie

• Dingen die gewoonlijk geen pijn doen, zoals het schuren van een kledingstuk of een zuchtje wind, kunnen ineens hevige pijn veroorzaken. Ook hier geldt: hoe hoger de dosis opiaten, hoe erger de allodynie. Stop je met de opiaten, dan verdwijnt de allodynie.​​​​​

 ​​​

​

Opiaten kunnen pijn erger maken
Papaver

Deze bijwerkingen kunnen je leven aardig verpesten

​

Het onderstaande lijstje  is opgesteld door ervaringsdeskundigen. Niet iedereen die opiaten gebruikt krijgt last van alle bijwerkingen, maar je zult  zeker dingen herkennen. 

​​​​

. verstopping en misselijkheid​

. meer last van angst, depressie

. meer last van pijn

. slaperigheid overdag

​​

. vergeetachtigheid: gesprekken die je 's ochtends voert ben je soms 's                   middags alweer vergeten

. je bent er niet helemaal bij; anderen merken dit ook.
. je gaat gezelschap vermijden omdat je je schaamt 

. je krijgt de neiging je terug te trekken; je raakt je sociale leven kwijt
 

. je moet er altijd aan denken dat je je medicijnen bij je hebt. Buiten je eigen woonplaats is het wegens strenge regelgeving soms onmogelijk om via een zorgverlener/ apotheek 'even snel' opiaten te krijgen. Ook in het weekend kan dit een probleem zijn; het kan je een onverwachts dagje afkicken opleveren.

 

Lees een ervaringsverhaal 

Nadelen, bijwerkingen opiaatgebruik
ellie-pourreza-7wP39t9zRzc-unsplash_edit
Instinkers bij opiaatgebruik

Instinkers: misverstanden, denkfouten bij opiaatgebruik

Instinkers zijn misverstanden en denkfouten die voorkomen bij mensen die opiaten gebruiken.  Ze kunnen  het gebruik  onnodig in stand en de stap naar afbouwen extra moeilijk maken. Misschien herken je bepaalde situaties of gedachten.

• Eerst werken opiaten wel... maar daarna een stuk minder

Soms werken opiaten in het begin goed om de pijn te verlichten, maar dat wil niet zeggen dat dat ook zo blijft. Op den duur kan de werking  minder worden. Je hebt dan steeds meer nodig om het effect te bereiken dat je in het begin had.

​

De instinker zit hem hierin dat jij meer gaat gebruiken, omdat je voelt dat de pijn erger wordt.  Maar eigenlijk is het dus het middel dat minder goed werkt.  Ondertussen bouw je een steeds sterkere lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid op. Vaak gaan die twee hand in hand. 

​

• De hersenen gaan opiaten associëren met "minder pijn"
Nog een instinker: hoe langer je de opiaten gebruikt, hoe meer je het middel gaat associëren met "minder pijn". Jouw hersenen maken jou wijs dat jij opiaten nodig hebt, omdat je anders pijn zult krijgen.

Maar dat hoeft niet per se waar te zijn. Het is heel goed mogelijk dat jouw pijn minder is geworden, maar dat jij dat niet merkt, door de opiaten.
 
Door het opiaatgebruik is het natuurlijke genezingsproces van het lichaam steeds verder op de achtergrond geraakt- de opiaten hebben immers alle taken overgenomen.

Wees hier alert op, want zelfs na kortdurend gebruik kan deze instinker de stap naar afbouwen extra moeilijk maken. 

​​​

• De allergrootste instinker: opiaten kunnen de pijn juist erger maken

Een raar idee: dat de pijn erger kan worden door het middel dat de pijn juist moet bestrijden. Toch is het waar - en iedereen die langdurig opiaten gebruiken krijgt ermee te maken. Zie mboven die op

• Ik kan niet afbouwen wat ik heb heel veel pijn

​

​

kier-in-sight-archives-UcZDKYU5AX4-unspl

Gevaren van opiaatgebruik

Gewenning, verslaving

 

Het grootste gevaar: gewenning, verslaving

Het grootste gevaar van opiaatgebruik zit in de eerste maand van het gebruik. Ervaringsdeskundigen zeggen, 'als ik toe geweten had wat ik nu weet, was ik er nooit aan begonnen'. 

​​​

  • Al na twee weken is het lichaam aan de opiaten gewend; zowel lichamelijk als geestelijk.  Verslaafd raken aan deze pijnstillers is heel makkelijk. Er af komen is een stuk moeilijker.
     

  • Opiaten zijn simpelweg niet geschikt voor langdurig gebruik, vanwege het risico op lichamelijke en geestelijke verslaving en alle bijwerkingen op de lange termijn. 
     

  • Het is belangrijk dat zowel jij zelf als je arts hier bij stilstaat op het moment dat je langer dan twee weken opiaten gebruikt.
     

  • Want alles wat je gebruikt moet je ook weer afbouwen. 
     

  • Na een meer dan een maand opiaatgebruik is stoppen/afbouwen echt 'afkicken'. Mensen noemen dit: het ergste wat ik ooit heb meegemaakt.
     

  • Probeer zo snel mogelijk een alternatief te zoeken voor de opiaten. Vaak is dat een pijnbeheersingsprogramma en de maximale dosis paracetamol en NSAID's zoals ibuprofen, naproxen enzovoorts.  
     

  • Geestelijk afhankelijk (verslaafd) raken overkomt meer mensen dan je denkt. Het kan jou ook overkomen. Stoppen is dan nog moeilijker.

 â€‹â€‹â€‹

​

Gevaren van opiaatgebruik

Andere gevaren van opiaatgebruik

​​​

Schade aan de gezondheid

.​ verhoogde kans op hart- en vaatproblemen

. verhoogde kans op gebitsproblemen

. verhoogde kans op botbreuken

​

. verhoogd risico om te vallen

. verhoogd risico in het verkeer
 

. opiaten kunnen tijdens de slaap het ademhalingssysteem onderdrukken:             voor  mensen met slaapapneu kan dit heel gevaarlijk zijn

​

. verzwakt immuunsysteem, je wordt gevoeliger voor infecties

​

. infecties/aandoeningen kunnen gemaskeerd worden door het opiaatgebruik     en pas veel  later ontdekt worden

​

Een ongeluk

Van opiaten word je wazig in je hoofd. Een ongeluk thuis of op straat is zo gebeurd. Misschien denk je: ach, dat overkomt mij niet. Maar er zijn omstandigheden die het risico op een ongeluk kunnen vergroten.

Door het opiaatgebruik beweeg je minder, dus je spieren zijn minder krachtig. Je bent misschien wat slechter ter been, je evenwicht is wat minder. In een onbewaakt moment kan er iets gebeuren waardoor je onderuit gaat. Zeker als je op leeftijd bent. 

 

Hetzelfde geldt voor een ongeluk in het verkeer. Als jij er met je hoofd niet helemaal bij bent, kan er in een fractie van een seconde iets gebeuren, waarop jij te laat reageert. 

Een overdosis

Niet alleen beroemdheden zoals Prince en Michael Jackson sterven aan een overdosis opiaten. Het kan iedereen overkomen.


De meest voorkomende (bijna) (doods)oorzaak van een overdosis is het tegelijkertijd gebruiken van opiaten en alcohol, slaap-en kalmeringsmiddelen, antipsychotica, antidepressiva en dergelijke.

 

Al deze middelen hebben een onderdrukkende uitwerking op de ademhaling. Wanneer je ze tegelijkertijd gebruikt wordt de werking versterkt. Dit kan ertoe leiden dat je stopt met ademhalen. 

 

Vorig jaar stierven in Nederland ruim 100 mensen aan een overdosis, een sterke stijging ten opzichte van de jaren daarvoor. 

​

Soms worden mensen op het nippertje van een overdosis gered door gezinsleden... 

​

​

​

 Oxycodon is dubbel zo sterk als heroïne,
                                           fentanyl is vijftig keer zo sterk als heroïne.

annie-spratt-xjG8-4itmjw-unsplash_edited

Stoppen met opiaten: is dat echt zo moeilijk..?

Is stoppen echt zo erg?

Je kunt niet in één keer stoppen, want dan krijg je last van flinke ontwenningsverschijnselen. Bovendien is het heel belastend voor het lichaam.

 

Maar stoppen is zeker wel te doen. Het beste is om langzaam en voorzichtig, stapsgewijs af te bouwen, in overleg met je huisarts of een andere deskundige.

Klik op een van de buttons om alles te lezen over afbouwen en stoppen met het middel dat jij gebruikt. 

Hoelang duurt afbouwen/ afkicken

Dat is bij iedereen verschillend. Sommige mensen zijn haast even lang bezig zijn met afbouwen als dat ze de opiaten hebben gebruikt. Anderen krijgen het sneller voor elkaar.
 

Het maakt een heel groot verschil hoe lang je de opiaten gebruikt hebt. Daarom geldt: hoe eerder je ermee kunt stoppen, hoe beter.  

​

Kan iedereen afbouwen tot nul?

Wat als je heel veel pijn hebt?

'Opiaten moet je eigenlijk maar in twee situaties voorschrijven: kortdurend voor mensen met zware pijn en palliatief voor terminale patiënten.'
Dr. Albert Dahan, pijnspecialist Leids Universitair Medisch Centrum.

Opiaten afbouwen

Opiaatgebruik in Nederland

Opiaatgebruik in Nederland

Rond de jaren '90 werden opiaten beschouwd als veilig en effectief. Maar de afgelopen tien, vijftien jaar zijn artsen zich steeds meer bewust geworden van de gevaren die kleven aan het gebruik ervan. 

 

Volgens een schatting waren er in 2018  zo'n 200.000 langdurige gebruikers van opiaten in Nederland. De meesten van hen krijgen opiaten voorgeschreven voor lage rugpijn en klachten aan de gewrichten. Dat is merkwaardig, want de werkzaamheid van opiaten voor deze klachten is nooit bewezen.

​

Ook al zijn de maatschappelijke problemen rondom het gebruik van opiaten in Nederland niet te vergelijken met die in Amerika, voor de individuele gebruiker kunnen de problemen gigantisch zijn. 

Links naar alle bronnen
Ervaringsverhalen

Ervaringsverhalen

bottom of page