Ontwenning, ontwenningsverschijnselen

Ervaringsdeskundigen helpen je verder

Ontwenning

Ontwenningsverschijnselen horen bij het afbouwen van opiaten. Sommige mensen slagen erin oxycodon, fentanyl of morfine relatief makkelijk af te bouwen, anderen hebben er veel problemen mee.

Over het algemeen geldt: hoe langer je opiaten hebt gebruikt, hoe heviger de ontwenningsverschijnselen zijn, en hoe langer ze aanhouden.

Maar ook als je de opiaten relatief kort gebruikt hebt en de dosis niet extreem hoog was, kun je (veel) last hebben van ontwenningsverschijnselen. Deze treden al op wanneer je de opiaten langer dan twee weken hebt gebruikt.

Opiaten hechten zich aan receptoren in het lichaam. Het lichaam raakt daaraan gewend. Wanneer je het middel gaat minderen ontstaan er problemen, want het lichaam heeft tijd nodig om deze verandering te verwerken. Dit voel je als ontwenning.

"Extreme ontwenningsverschijnselen zijn
een teken dat je te snel afbouwt."

Ontwenningsverschijnselen

In het begin gaat afbouwen meestal vrij gemakkelijk. Het lichaam beschikt dan nog over een soort 'reservoir' van opiaten die zijn opgeslagen in de weefsels. Maar hoe verder je komt, hoe leger dat reservoir wordt - hoe moeilijker het afbouwen wordt.

De meeste mensen hebben in meerdere of mindere mate last van de onderstaande ontwenningsverschijnselen.

een grieperig gevoel
pijn in spieren en gewrichten
niet kunnen slapen
extreem zweten
koude rillingen, koud zweet
verkrampte spieren
onrust, 'kriebel' in je spieren
angst en paniek
depressie
huilbuien
geen eetlust
misselijkheid, overgeven
diarree
buikpijn

Slaapproblemen

Slaapproblemen horen bij afbouwen. Iedereen heeft er last van. Slaapmedicatie werkt vaak niet, of maar half. Pas wanneer je lichaam tot rust gekomen is, heb je er meer baat bij.

Heb je echt extreme slaapproblemen, trek dan aan de bel! Langer dan drie nachten niet slapen is niet verantwoord. Vraag om meer/sterkere slaapmedicatie en zorg dat je niet verder afbouwt totdat je weer wat geslapen hebt!

Slaapproblemen houden vaak lang aan, ook als je eenmaal helemaal gestopt bent met de opiaten. Uiteindelijk gaan ze weer over, maar hoe lang dat duurt is niet te voorspellen. Het is voor iedereen anders.

Pijn tijdens ontwenning

Pijn is een heel naar bijverschijnsel van stoppen met opiaten. Helaas is pijn die optreedt tijdens het afbouwen lastig te bestrijden met pijnmedicatie. Wat je voelt is de ontwenning: het lichaam dat vraagt om opiaten, in de vorm van pijn.

Verstoord pijnbeheersingssysteem

Verstoord pijnbeheersingssysteem

Wanneer je langdurig opiaten (hebt) gebruikt, gaat het eigen pijnstillend vermogen van het lichaam in de slaapstand; het doet niets meer. Het lichaam raakt voor pijnstilling compleet afhankelijk van de opiaten.

Ga je de opiaten afbouwen, dan moet het eigen pijnbeheersingssysteem opnieuw op gang komen. Zolang dat nog niet gebeurd is, is er weinig tot geen pijndemping aanwezig. Daar kan je behoorlijk veel last van hebben.

Het eigen pijnstillend vermogen komt pas weer op gang nadat je helemaal tot nul bent afgebouwd. Vanaf dat moment kan het lang duren voordat het weer gaat functioneren. Dit kan enkele weken tot maanden tot een jaar duren, afhankelijk van hoe lang je de opiaten hebt gebruikt.

Chronische pijn en afbouwen

Mensen met chronische pijnklachten hebben het meeste last van pijn tijdens het afbouwen. Zodra de dosering van de opiaten omlaag gaat, kunnen de pijnklachten extreem toenemen. Dat heeft alles te maken met het verstoorde pijnbeheersingssysteem van het lichaam

Een heel rustig afbouwtraject, met heel veel ruimte voor het lichaam om tot rust te komen, is de beste manier om de dosering omlaag te brengen.

Daarnaast is het van groot belang dat je een pijnprogramma gaat volgen. Een pijnprogramma is onmisbaar om te leren deze pijn te hanteren, niet alleen tijdens het afbouwen, maar ook voor het leven na het afbouwen.

Extreme pijn door te snel afbouwen

Extreme pijn is vaak een teken van te snel afbouwen. Als je last hebt van extreme ontwenningsverschijnselen, neem dan contact op met je huisarts/behandelaar.

Mogelijke oplossingen zijn het verlagen van het afbouwtempo, het verkleinen van de afbouwstappen en het voorschrijven van medicatie om de ontwenningsverschijnselen te verzachten.

Wacht niet tot je half dood bent van ellende voordat je aan de bel trekt. Hoe zieker je wordt, hoe langer het duurt voordat je lichaam weer is bijgekomen.

Blijf tijdens het afbouwen steeds luisteren naar je lichaam. Neem de volgende verminderingsstap pas als je lichaam tot rust is gekomen. Las desnoods even een korte pauze in. Laat je niet opjutten door anderen, of het nu je arts is, mensen in je omgeving... of door jezelf.

Depressie, verdriet, angst

Sommige mensen krijgen tijdens het afbouwen last van verdriet, depressieve gevoelens en/of angsten.

Je emoties zijn lange tijd onderdrukt geweest door de opiaten. Wanneer je gevoelens weer echt voelt, is dat soms even schrikken. Heel veel mensen zijn emotioneel, huilen vaker dan gewoonlijk.

Op zich is het normaal dat je deze gevoelens ervaart, maar als je er veel last van hebt, is het belangrijk om ze serieus te nemen. Praat er over met je arts.

Klik door naar de pagina Angst en Depressie om meer hierover te lezen.

Meer over depressie, verdriet, angst

Medicatie tegen ontwenningsverschijnselen

Wanneer je heel veel last hebt van ontwenning, dan kan je arts medicatie voorschrijven om de ontwenningsverschijnselen te verminderen. Dit mag echter geen 'stoplap' zijn voor het feit dat je te snel afbouwt. Bij het voorschrijven van medicatie moet ook gekeken worden naar het afbouwtempo, anders blijft het dweilen met de kraan open.

Bekijk een overzicht van medicatie die wordt voorgeschreven bij ontwenningsverschijnselen.

Medicatie bij afbouwen

Hoe lang duurt bontwenning

Hoe lang duurt ontwenning

Ontwenningsverschijnselen kunnen lang aanhouden, ook wanneer je klaar bent met afbouwen. Hoe lang, dat is bij iedereen verschillend. Dat heeft te maken met de duur van het gebruik, de hoogte van de dosering en met je persoonlijke gezondheidssituatie.

Sommige mensen zijn na enkele weken al van de ergste ontwenningsverschijnselen af, anderen houden er soms maanden last van. De verschijnselen die het langst blijven hangen zijn over het algemeen slapeloosheid, depressie en pijn. Uiteindelijk trekken deze verschijnselen vanzelf weg, maar het heeft soms tijd nodig.

De geest moet eraan wennen om op eigen kracht, zonder het dempende effect van de opiaten, het leven weer op te pakken en alle kleine en grote dagelijkse problemen onder ogen te zien.

Ook het lichaam heeft tijd nodig om zich aan te passen aan de nieuwe situatie. Dat heeft onder andere te maken met de verstorende werking die opiaten hebben gehad op het eigen pijnbeheersingssysteem van het lichaam.

"Verlaag nooit je dosering als je veel
last hebt van ontwenningsverschijnselen
want dan worden ze nog erger."

Als het afbouwen niet lukt

Lukt het je niet om zelfstandig af te bouwen, dan kan een afbouwtraject bij de verslavingszorg een optie zijn.

Vraag je huisarts gerust om een doorverwijzing, als je denkt dat je dat nodig hebt. Als je arts er niet over begint, kun je er ook zelf over beginnen. Helaas gebeurt het vaak dat er te lang gewacht wordt met overstappen naar de verslavingszorg.

Zorg dat je bijtijds doorverwezen wordt, want bij de verslavingszorg zijn vaak wachtlijsten.

Een verslavingsverpleegkundige zegt daarover: “Mijn ervaring is dat veel huisartsen opiaten makkelijk voorschrijven en vervolgens niet goed weten af te bouwen als het gebruik eenmaal 'uit de hand gelopen' is. Niet alle huisartsen weten ons dan goed te vinden. Het zou mooi zijn als er meer samenwerking komt tussen verslavingszorg en huisartsen. Vaak melden ze patiënten pas aan, als het heel erg uit de hand gelopen is.”

Meer over verslaving

Bekijk de pagina Verslaving om meer te weten te komen over over verslaving aan opiaten-op-doktersrecept.

Bekijk de pagina Verslavingszorg om meer te lezen over de behandelmogelijkheden en de trajecten die je daar kunt volgen.

Meer over verslavingszorg

Steun, (h)erkenning, lotgenoten

Steun, herkenning, erkenning

Onze besloten Facebookgroep Opiaten Afbouwen is een veilige plek waar je anderen kunt ontmoeten die, net als jij, bezig zijn met afbouwen. In een warme, vriendelijke sfeer wordt informatie uitgewisseld en ervaringen gedeeld.

Besloten Facebookgroep Lotgenoten