.png){kind=small}
Afbouwen: minder last van ontwenning
Afbouwen kost veel energie
Bij elke dosisverlaging moet je lichaam zich opnieuw instellen op de nieuwe situatie. Dit is wat afbouwen zo vermoeiend maakt.
Je receptoren krijgen minder opiaat binnen dan ze gewend zijn.
Daardoor worden ze gevoeliger en gaan ze harder werken om balans te vinden. Hoe harder ze moeten werken, hoe meer ontregeld ze raken.
De impact van afbouwen op je lichaam
De onrust van de receptoren voel jij als pijn, onrust, zweten of rare zenuwprikkels.
Het zenuwstelsel moet leren om weer zelfstandig te functioneren, zonder de ondersteuning van het opiaat.
Dit verklaart waarom je, naarmate je verder komt, steeds gevoeliger reageert. Dan merk je zelfs kleine stapjes veel sterker.
Het is geen “overgevoeligheid”, maar een logisch gevolg van hoe het lichaam terugschakelt naar natuurlijke balans.
Alles komt harder binnen. Net of je jarenlang een warm dekentje om je heen hebt gehad… en nu raak je dat dekentje kwijt. Je lichaam moet zich weer aanpassen aan de buitenlucht, en dat voel je.
Je stresssysteem slaat op hol
Tijdens afbouw slaat je stresssysteem voortdurend aan omdat het lichaam heel hard moet werken om stabiliteit te behouden.
De combinatie van minder opiaten én een actiever stresssysteem is pittig. Hierdoor kun je sneller geprikkeld raken, emotioneler reageren. Sommige mensen krijgen een heel kort lontje.
Met ups and downs
Na iedere afbouwstap moet je lichaam wennen aan de nieuwe situatie.
Dat volgt een natuurlijk patroon: klachten gaan op en neer, je hebt betere en slechtere momenten. Dat betekent dat je lichaam zichzelf opnieuw uitbalanceert.
Het gaat met ups and downs: je voelt je even goed, dan voel je je weer heel slecht. Dat hoort erbij.
Het patroon dat we zien bij de meeste mensen na een verlaging van de dosis is:
-
dag 1–2 redelijk,
-
dag 3–4 minder,
-
dag 5–6 rustig herstel,
-
dag 7–8 meer evenwicht
In deze golfbeweging zie je het ritme terug waarin de receptoren zich aanpassen en het lichaam went aan het functioneren op een lagere dosis.
Als je dat ritme eenmaal kent, wordt afbouwen ineens veel minder onvoorspelbaar.
Stabiliseren: een afbouwpauze voor je lichaam
Stabiliseren betekent dat je een afbouwpauze neemt: je stopt tijdelijk met afbouwen. Misschien een week misschien een paar weken.
Tijdens zo’n pauze krijgen je receptoren en je zenuwstelsel de kans om te herstellen en evenwicht te vinden.
Twee weken stabiliseren is normaal, maar als je voelt dat het nodig is mag dat ook 3 weken zijn, of een maand. Of langer.
Heb geduld. Je kunt je lichaam niet dwingen. Op een zeker moment merk je vanzelf dat je lichaam klaar is om weer verder te gaan.
Twijfel je? Dan niet doen. Pak er een extra week bij; daarna kun je uitgerust weer verder.
Wat als je te snel hebt afgebouwd
Het verschil tussen “normaal” en “te grote stap”
Het kan gebeuren dat je na een afbouwstap merkt dat die te groot is geweest.
De klachten blijven aanhouden, dag na dag. Dit is een duidelijk signaal dat de stap te groot was.
Misschien is het tot nu toe steeds goed gegaan, maar ineens heb je het gevoel dat er iets niet klopt. Dit kan een teken zijn dat je langzamer moet gaan afbouwen, met kleine stapjes.
Wat moet je niet doen?
Ga niet terug naar vorige dosis! Wanneer je lichaam bezig is de receptoren aan te passen, geeft een dosisverhoging vaak weinig rust.Het drukt klachten tijdelijk weg, maar je pakt het onderliggende proces niet aan.
Soms wordt de situatie nog instabieler als je daarna weer probeert te minderen.
• Wil je per se weer omhoog met je dosis, doe dit dan altijd in overleg met je arts!
Let op: ga niet teveel omhoog. Want alles wat je nu bij pakt, moet je straks nog een keer afbouwen...
Wat moet je wel doen? Stabiliseren!
Stabiliseren geeft geef het lichaam extra tijd om te wennen, bij te komen. Zonder deze herstelmomenten wordt afbouwen al snel te zwaar.
Sterker nog, als je niet stabiliseert is de kans groot dat je steeds verder uitgeput raakt. Op de lange termijn is dat niet verstandig.
Wanneer is het tijd om te stabiliseren?
Tekenen dat je lichaam om rust vraagt:
-
klachten worden elke dag iets erger
-
je slaapt slechter dan normaal
-
steeds meer pijn
-
je voelt je lichamelijk uitgeput
-
je voelt je heel erg gestrest en komt niet meer tot rust
-
je bent emotioneel instabiel of extreem prikkelbaar
-
hartkloppingen/misselijkheid
-
je hebt het gevoel dat je er doorheen zit.
Dat zijn signalen dat je een pauze nodig hebt.
Stabiliseren doe je in overleg met je arts.
Valkuilen, veel gemaakte fouten tijdens het afbouwen
• te grote afbouwstappen
• afbouwstappen te snel achter elkaar
• doorgaan ondanks signalen van je lichaam
• niet stabiliseren
• te snel naar nul willen (“ik ben het zat”)
Instinker
Bijna iedereen herkent dit patroon:
1. Je mindert
2. Je voelt je redelijk
3. Je denkt: “hé, gaat best goed!”
4. Je mindert nóg een keer
5. En dan… pats → te veel.
Dat komt doordat het brein vertraagd reageert op dalingen.
Het protest komt vaak pas dagen later.
Daardoor voelt een tweede stap al snel als een dubbele klap.
Hou daar rekening mee, wanneer je je afbouwstappen aan het plannen bent!
Langzaam herstel, wisselende klachten: het hoort erbij
-
Veel mensen blijven maanden of zelfs jaren hangen op een hele lage dosis, niet omdat ze “falen”, maar omdat hun systeem tijd nodig heeft. Dit komt veel voor bij bij buprenorfine en methadon.
Het is een teken dat het lichaam aan het herstellen is. En ja, dat duurt soms enorm lang.
-
Soms wordt een afbouwstap gevolgd door méér klachten. Dat is geen teken dat er iets verkeerd gaat, maar een korte overreactie van het systeem. Als je dit weet, ontstaat er veel minder paniek.
-
Als je te snel gaat, wordt elke kleine instabiliteit uitvergroot. Het systeem krijgt geen kans om te landen. Daarom voelt te snel afbouwen zo ontzettend zwaar.
-
Het lichaam geeft soms “ruis”: vreemde signalen, rare klachten.
Wacht rustig even af: meestal gaat het vanzelf voorbij. Mocht je denken dat er echt iets ernstigs aan de hand is, raadpleeg dan je arts.
Bron
Tapering and withdrawing opioids: guidance informed by fundamental principles to minimise withdrawal symptoms. Therapeutic Advances in Psychopharmacology. CC BY-NC 4.0.
Horowitz MA, Framer A, Strang J, Taylor D (2025).