Afbouwen met buprenorfine

Ervaringsdeskundigen
helpen je verder

Wat is buprenorfine

Buprenorfine is een langwerkend opiaat; het werkt veel langer dan oxycodon, fentanyl of morfine. Daardoor is buprenorfine heel geschikt om mee af te bouwen. Het middel onderdrukt ontwenningsklachten, pijn en verlangen naar opiaten.

In welke situatie overstappen naar buprenorfine

Sommige mensen lukt het om met het oorspronkelijke middel af te bouwen: oxycodon, fentanyl etcetera. Maar wanneer dit te veel ontwenningsverschijnselen veroorzaakt, dan kun je overstappen op buprenorfine en daarmee afbouwen. Je moet dan wel eerst overstappen van het oorspronkelijke middel naar buprenorfine.

Mensen zeggen wel eens, “waarom zou je de ene verslaving inruilen voor de andere,”, want buprenorfine is ook een opiaat. Maar het ligt anders. Het gebruik van buprenorfine heeft veel voordelen.

Afbouwen hoe pak ik het aan

De voordelen van buprenorfine

• Een buprenorfinepleister werkt zeven dagen; al die tijd hoef je niet te denken aan het innemen van medicatie. Dat geeft rust, zowel lichamelijk als geestelijk.

• Omdat buprenorfine zo lang in je bloed blijft, zijn de ontwenningsverschijnselen milder dan bij andere opiaten.

• Met buprenorfine kun je in hele kleine stapjes afbouwen; het laatste stukje afbouwen doe je met tabletjes in zeer lage doseringen.

• Buprenorfine maakt minder sloom of suf dan andere opiaten.

• Buprenorfine heeft een antidepressieve werking en kan gevoelens van angst verminderen.

• Patiënten met chronische pijn waarbij de pijnbeleving ontregeld is ervaren dat de pijn hanteerbaarder wordt als ze buprenorfine gebruiken.

• Buprenorfine veroorzaakt minder hyperalgesie dan andere opiaten.

• Buprenorfine geeft geen "high", geen lekker gevoel; je voelt je gewoon normaal.

• Als je buprenorfine gebruikt, heb je minder last van trek, ‘craving’, verlangen dan wanneer je andere opiaten gebruikt.

• Mocht je "stiekem" extra medicatie bijslikken, dan heeft dat geen effect, want de buprenorfine houdt alle receptoren bezet.

Buprenorfine geeft geen "high",

je voelt je gewoon normaal.

Afbouwen hoe pak ik het aan

Ervaringsdeskundigen over buprenorfine

"Ik vind buprenorfine prettiger in het gebruik; ik voel me er beter bij dan met oxycodon."

“Ik heb geen last meer van ontwenningsverschijnselen tussen de doseringen, wat bij oxycodon een groot probleem was."

"Ik kan helderder denken. Ik ben niet meer zo verschrikkelijk suf.”

"Ik geniet meer van het leven."

"Ik kan mijn dagelijkse bezigheden opnieuw oppakken en werken aan herstel omdat ik niet meer voortdurend met mijn medicatie bezig hoef te zijn."

“Ik ervaar nu een andere pijn dan toen ik oxycodon gebruikte. Deze pijn is anders en beter te hanteren.”

Afbouwen hoe pak ik het aan

Kan iedereen buprenorfine gebruiken?

In principe wel. Aangezien mensen die overstappen naar buprenorfine sowieso al opiaten gebruiken, kunnen zij gewoon overstappen. Buprenorfine geeft minder bijwerkingen en is minder gevaarlijk in vergelijking met de andere opiaten.

Zijn er ook mensen die niet tegen buprenorfine kunnen?

Het komt niet vaak voor, maar het kan zijn dat iemand zich er niet goed bij voelt. Als dat het geval is dan kun je ervoor kiezen om over te stappen naar een ander langwerkend opiaat om mee af te bouwen, bijvoorbeeld methadon.

Sommige mensen zijn allergisch voor buprenorfine pleisters. Ze krijgen last van jeuk, rode plekken, blaasjes, bultjes. Er zijn verschillende dingen die je kunt proberen om dit op te lossen. Ga naar Veelgestelde vragen over buprenorfine pleisters

Afbouwen hoe pak ik het aan

Heeft buprenorfine bijwerkingen?

Ja, dat zijn hetzelfde type bijwerkingen die andere opiaten ook hebben. Mensen die buprenorfine gebruiken ervaren over het algemeen minder bijwerkingen dan bij andere opiaten.

Afbouwen hoe pak ik het aan

Begeleiding bij overzetten naar buprenorfine

Het omzetten moet gebeuren onder begeleiding van iemand met een grondige kennis van opiaten die ervaring heeft met omzetten naar buprenorfine. Meestal is dat een verslavingsarts. Een verslavingsarts heeft na de opleiding tot basisarts een twee jaar durende opleiding gevolgd om verslavingsarts te worden en is dus het meest deskundig.

Soms wordt het omzetten gedaan een huisarts, pijnarts of apotheker. Het is dan belangrijk dat zij ervaring hebben met omzetten. In de basisopleiding voor deze beroepsgroepen wordt weinig aandacht besteed aan het onderwerp opiaten.

Afbouwen hoe pak ik het aan

Afbouwen hoe pak ik het aan

Omzetten kan op twee manieren

De ‘oude/oorspronkelijke methode’

De ‘oude/oorspronkelijke methode’ gebeurt tijdens een opname in een verslavingskliniek.

Eerst wordt het oorspronkelijke opiaat stopgezet. Ongeveer een halve dag daarna beginnen de ontwenningsverschijnselen. Die worden gemonitord aan de hand van een lijst met ontwenningsklachten die je elke 2 uur moet invullen. De ontwenningsklachten krijgen een cijfer. Wanneer je een bepaald totaal heb bereikt wordt in kleine stapjes de buprenorfine opgebouwd, totdat de ontwenningsklachten afnemen.

Ervaring: intern overgezet volgens de 'oorspronkelijke' methode

"Ik kon nergens terecht, behalve in een gewone afkickkliniek. Daar zijn ze vooral ingesteld op mensen met een 'echte verslaving', niet op mensen met een lichamelijke afhankelijkheid, zoals ik. Maar ik dacht: ik ga ervoor. In de kliniek werd ik volgens de 'ouderwetse' methode omgezet naar buprenorfine, dus eerst afbouwen naar nul en dan pas buprenorfine. Toen al mijn medicatie werd stopgezet was ik natuurlijk wel even flink ziek, maar dat wist ik van tevoren. En toen kreeg ik de buprenorfine. Achteraf viel het reuze mee."

Lees het hele verhaal

Afbouwen hoe pak ik het aan

Omzetten via de micro-inductie methode

Met de micro-inductie methode kun je met vrij weinig ontwenningsverschijnselen overstappen naar buprenorfine. Je kunt overstappen van ieder opiaat en vanaf iedere dosis. De micro inductie methode is vrij nieuw en wordt nog maar op weinig plekken gedaan.

Informeer bij je arts of er bij jou in de buurt een instelling is die deze manier van overstappen aanbiedt.

Een stukje uitleg

Micro-inductie is erop gebaseerd dat je tijdens het overzetten twee opiaten tegelijk gebruikt. Dit moet voorzichtig gebeuren. Stel dat een arts tijdens het overzetten een te grote dosis buprenorfine geeft, dan neemt de buprenorfine de receptoren in een keer over. Dit gaat gepaard met hevige ontwenningsklachten. Buprenorfine bindt namelijk sterker aan de opioïdreceptoren dan andere opiaten. De begeleidend arts moet dus echt wel ervaring hebben met overzetten.

Ambulant of intern

Overstappen via micro-inductie kan zowel ambulant als intern. De keuze hangt af van jouw persoonlijke omstandigheden. Een opname is geschikt als verslaving/geestelijke afhankelijkheid een rol speelt. Wat voor jou het beste is, bespreek je met je arts.

Omzetten met micro-inductie: hoe werkt het

Op dag 1 krijg je onder begeleiding een zeer kleine hoeveelheid buprenorfine toegediend terwijl je het oorspronkelijke middel blijft gebruiken. Op dag 2 en 3, idem dito. Ondertussen blijf je je oorspronkelijke middel doorgebruiken.

Na ongeveer een week zit je op de voor jou benodigde hoeveelheid buprenorfine. Het kan ook iets korter of langer zijn.

Soms kun je op dat moment in één keer stoppen met het oorspronkelijke middel. Soms wordt het oorspronkelijke middel afgebouwd.

"Met de micro-inductie methode heb je zo goed als géén ontwenningsverschijnselen"

Ervaring: ambulant overgezet via micro-inductie

Steffi koos voor ambulant overzetten met micro-inductie.
"Na zeven jaar oxycodon ben ik overgestapt naar buprenorfine onder begeleiding van de verslavingszorg, ambulant. Tijdens het overstappen was ik dus gewoon thuis.
Ik dacht dat ik flinke ontwenningsverschijnselen zou krijgen. Maar het ging veel makkelijker dan ik had verwacht. In mijn verhaal vertel ik precies hoe het overstappen ging."

Lees het hele verhaal

Ervaring: intern overgezet via micro-inductie

Rianne koos voor een opname om via micro-inductie te worden overgezet.
"Ik gebruikte al lange tijd oxycodon; deels kreeg ik het van de huisarts, deels kocht ik het op de zwarte markt. Toen ik de verslavingskliniek binnenstapte om intern te worden overgezet naar buprenorfine was ik ontzettend zenuwachtig. Maar ik moet eerlijk bekennen, het is hier superfijn. De mensen zijn lief, de begeleiding is goed en de sfeer in onze groep is heel prettig. En het omzetten naar buprenorfine gaat ook heel goed."

Lees het hele verhaal

Na overstappen komt afbouwen

Na het overstappen ga je stabiliseren; je blijft een week of iets langer op dezelfde dosis. Daarna begin je met afbouwen.

Het volledig afbouwen van buprenorfine kan, afhankelijk van hoe lang je opiaten gebruikt hebt, maanden of jaren duren.

De ontwenningsverschijnselen van buprenorfine zijn minder heftig dan van andere opiaten, maar ze zijn er wel. Daarom moet buprenorfine, net als alle andere opiaten, heel rustig en zorgvuldig worden afgebouwd.

De intensiteit van de ontwenningsverschijnselen hangt, net als bij de andere opiaten, samen met het afbouwtempo. Ook voor het afbouwen van buprenorfine geldt: het tempo dat voor de ene geschikt is, kan voor de ander te snel gaan.

Heb je veel last van ontwenningsverschijnselen, bouw dan af in een langzamer tempo en stabiliseer regelmatig: blijf enige tijd op dezelfde dosering.

Wanneer je de nul nadert, schakel je over op buprenorfine smelttabletten van 0,2 mg. Ook al is dit een hele lage dosering, toch is het laatste stukje afbouwen voor velen erg lastig. Clonidine kan helpen de ontwenningsverschijnselen te verminderen.

Afbouwen hoe pak ik het aan

Ontwenningsverschijnselen buprenorfine

Over het algemeen vinden mensen afbouwen met buprenorfine beter te verdragen dan het afbouwen met andere opiaten. “Tijdens het afbouwen met buprenorfine voelde ik mij een stuk beter dan wanneer ik in het verleden mijn oxycodon te laat had ingenomen.”

Steeds wanneer de dosis omlaag gaat nemen de klachten toe. Meestal trekken ze na een dag of drie weer weg; soms duurt het (veel) langer.

Het is voor iedereen anders

Wat je precies ervaart is voor iedereen anders, maar veel mensen vergelijken het met een flinke griep. Wat je hoort is dat mensen op sommige dagen nergens last van hebben, en dan ineens weer wel.

De ontwenningsverschijnselen van buprenorfine lijken op die van andere opiaten: rusteloosheid, pijn in je botten, spieren en gewrichten, rillingen, diarree, koorts, hoofdpijn, misselijkheid, overgeven, zweten, loopneus. Soms plotseling, uit het niets, een huilbui. Slapeloosheid komt veel voor, evenals pijn.

Uiteindelijk zul je zelf ervaren hoe het voor jou is: afbouwen is voor iedereen anders.

Afbouwen hoe pak ik het aan

Pijn tijdens en na het afbouwen

Veel mensen ervaren dat de pijn, die lange tijd onderdrukt werd door de opiaten, weer terugkomt wanneer ze zijn afgebouwd.

Het merendeel van de instellingen voor verslavingszorg biedt geen pijnbehandeling; die moet je er zelf bij zoeken. Je kunt naar de revalidatiezorg (heel geschikt als je langdurig pijn hebt gehad), fysiotherapie, ergotherapie et cetera.

Binnenkort publiceren wij onze Pijnpagina met meer informatie hierover.

Andere klachten na het afbouwen

De ontwenningsklachten van het afbouwen zijn meestal een dag of 10 na het nemen van de allerlaatste dosis verdwenen. Toch blijven klachten soms hangen. Sommige patiënten hebben er nog maanden last van.

Dat kunnen zijn slaapproblemen, depressie, angst, mist in je hoofd. Deze klachten hebben niets te maken met het middel buprenorfine, maar met het afbouwen zelf.

Sommige mensen krijgen na het afbouwen last van stress; dat is heel begrijpelijk. Je gaat een nieuw leven tegemoet, zonder het dempende effect van het middel dat je jarenlang gebruikt hebt. Het is een grote stap, waar je rustig de tijd voor moet nemen. Forceer jezelf niet.

Soms kunnen trauma’s, ervaringen uit het verleden terugkomen. Als je het hier moeilijk mee hebt, zoek dan een therapeut.

Soms zijn mensen bang voor een terugval. Ook dit is begrijpelijk. Als je hier bang voor bent, bespreek het dan bijtijds met je behandelaar. Het is beter om problemen te voorkomen dan te laat actie te ondernemen.

Afbouwen hoe pak ik het aan

Veelgestelde vragen over buprenorfine

Kun je buprenorfine gelijktijdig met een ander opiaat gebruiken?

Nee. Dit gebeurt alleen wanneer je - onder toezicht van een verslavingsarts - overstapt van een ander opiaat naar buprenorfine.

Wat gebeurt er als je tijdens het gebruik van buprenorfine andere opiaten gebruikt?
Niets. Als de buprenorfine de receptor eenmaal volledig heeft bezet hebben andere opiaten geen effect.

Wat gebeurt er als je tijdens het gebruik van andere opiaten buprenorfine gebruikt?
De buprenorfine duwt het andere opiaat uit de receptor; dit kan acute ontwenningsverschijnselen veroorzaken. Niet doen dus!

Klopt het dat buprenorfine boven een bepaalde hoeveelheid niet meer extra werkt wanneer je de dosering verhoogt?
Bij een hoge dosering treedt een plafondeffect op; de werking van het middel neemt dan niet verder toe. Wanneer het middel de receptor volledig heeft bezet, geeft meer buprenorfine geen extra effect.

Werkt buprenorfine tegen alle soorten pijn?

In principe wel, maar vanwege het hierboven genoemde plafondeffect waarbij het middel niet meer sterker gaat werken wanneer je de dosering verhoogt kan het zijn dat de pijn onvoldoende gedempt wordt. Als dat het geval is, zul je moeten overstappen naar een ander middel.

Kun je verslaafd raken aan buprenorfine?

Net zoals bij andere opiaten kan dat zeker, vooral bij langdurig gebruik. Op den duur wordt het middel minder werkzaam. Het risico dat je steeds meer gaat gebruiken omdat je het eerdere effect terug wilt hebben ligt op de loer.

Heeft het zin om de dosering van de buprenorfine te verhogen, wanneer het verlangen naar opiaten blijft?

Ja, een hogere dosering kan het verlangen verminderen.

En als dat niet voldoende is?
Je kunt overstappen naar suboxone, dat is een combinatiepreparaat van buprenorfine en naloxon. Dit middel wordt gebruikt voor mensen die echt problemen hebben met verslaving. Suboxone vermindert het verlangen naar meer opiaten, de 'craving'. Door de buprenorfine kun je geen andere opiaten erbij gebruiken, omdat je dan acuut last krijgt van ontwenningsverschijnselen.

Veelgestelde vragen over buprenorfine pleisters

Kun je buprenorfine pleisters combineren met buprenorfine tabletten?

Ja, dat kan. Het is dan zoeken naar de beste verhouding: een sterke pleister en minder tabletten of andersom. Het kan zijn dat je je bij de ene verhouding beter voelt dan bij de andere; een kwestie van uitproberen.

Waar kun je het beste de pleister plakken?

Kies een plekje dat niet beschadigd of geïrriteerd is. De huid mag niet behaard zijn, anders blijft pleister niet goed zitten.
Let erop dat je de pleister ergens plakt waar de huid niet beweegt/ plooit door bewegingen van spieren/ledematen. Zorg dat de pleister niet gaat plooien/ frommelen wanneer je gaat liggen. Kies een plek waar geen kleding tegenaan schuurt: draag losse kleding!
Geschikte plekken zijn de buitenkant van de bovenarm, de bovenrug of zijkant van de borstkas.

Hoe zorg je dat de pleister goed vast blijven zitten?

Was de huid met lauw water en een heel klein beetje zeep (geen douchecrème) voordat je de pleister plakt. Afdrogen met een tissue, niet met een handdoek met wasverzachter.
De pleister op de huid plakken en met de vlakke hand aandrukken, zodat de pleister warm wordt en de lijm goed met de huid versmelt.
Eventueel kun je de pleister rondom vastplakken met Leukopor (te koop bij Kruidvat).

Wat moet je doen als de pleister loslaat?
Een nieuwe pleister plakken! Maar beter zorg je dat het niet zover komt, zodat je met je arts niet de discussie hoeft aan te gaan over waarom je meer pleisters nodig hebt dan voorgeschreven.

Wat moet je doen als de pleister loslaat door extreem zweten?
Dit kan een groot probleem zijn. In het ergste geval, en als alle bovenstaande tips niet werken, moet er gekozen worden voor een andere toedieningsvorm/ een ander opiaat.

Wat moet je doen als een luchtbel onder de pleister zit?
Een gaatje erin prikken, de lucht eruit drukken en dan een stukje Leukopor over het gat plakken. Als er een luchtbel ontstaat, heb je de pleister waarschijnlijk ergens geplakt waar de huid beweegt, waardoor de pleister los trekt.

Heeft het zin om de pleister te plakken op de plek waar je de meeste pijn hebt?
Nee. Het middel wordt opgenomen in de bloedbaan en gaat naar de hersenen; daar doet het zijn werk door zich te hechten aan een receptor. Het wordt niet direct via de huid doorgegeven.

Wanneer geeft de pleister meer af dan de bedoeling is…?
Als je er een warme waterstraal op zet met de douche. Of als je erover wrijft, waardoor de pleister warm wordt, of als je in de volle zon zit. Hierdoor raakt de pleister eerder uitgewerkt. Niet zo handig dus.

“De pleister zou zeven dagen moeten werken, maar ik heb het gevoel dat hij bij mij al eerder is uitgewerkt. Is dat mogelijk?”
Dit gebeurt heel vaak bij mensen die langdurig opiaten hebben gebruikt. Hun lichaam is heel gevoelig voor dosering schommelingen. Het kan ook zijn dat je lichaam de buprenorfine extra snel afbreekt.
Mocht je echt problemen ervaren, bespreek het dan met je arts. Misschien krijg je toestemming om de pleister een dag eerder te verversen.

Kun je allergisch zijn voor buprenorfine pleisters, dat je jeuk krijgt of bultjes?

Ja. Als je toch heel graag de pleisters wilt blijven gebruiken kun je je arts vragen om Fluticason neusspray. Deze neusspray bevat corticosteroïden en werkt ook tegen allergische reacties op de huid.