.png){kind=small}
Hyperbool afbouwen opiaten volgens Horowitz
Afbouwen is geen kwestie van “steeds een pilletje minder”. Het is een lichamelijk herstelproces waar je hele systeem op reageert.
Bij elke stap moet je lichaam zich opnieuw instellen op de lagere dosis. Voor het lichaam is dit heel intensief – en dat voel je.
Het idee van hyperbool afbouwen werd oorspronkelijk beschreven door de Nederlanders Peter Groot en Jim van Os. Het is een methode die beter aansluit bij wat het lichaam kan opvangen, en daardoor vaak rustiger verloopt — met minder ontwenningsverschijnselen.
Mark Horowitz en co-auteurs Adele Framer, J. Strang en D. Taylor werkten deze inzichten uit tot een praktische richtlijn voor het afbouwen van opiaten. Hun werk laat zien wáárom het lichaam zo heftig kan reageren op dosisverlaging — en waarom hyperbool afbouwen zoveel rust geeft.
Inleiding
Wat veroorzaakt ontwenningsverschijnselen
Wanneer je minder opiaat binnenkrijgt, krijgen de receptoren minder binnen dan ze gewend zijn. Daardoor worden ze gevoeliger.
De receptoren gaan nu actief aan de slag om de nieuwe situatie te compenseren. Dat voel je als pijn, onrust, zweten of rare zenuwsensaties.
In het begin kunnen receptoren die veranderingen nog redelijk opvangen. Maar hoe lager je komt, hoe gevoeliger het systeem wordt — en dan worden zelfs hele kleine stapjes veel voelbaarder.
De vraag die iedereen die afbouwt zichzelf minstens één keer stelt is:
is hier dan niets aan te doen...?
De wetenschap achter hyperbool afbouwen
Het antwoord komt uit nieuw onderzoek van Mark Horowitz e.a. ( 2025)
Tapering and withdrawing opioids
Dit onderzoek bekijkt allereerst wat er in de hersenen gebeurt wanneer je afbouwt volgens de gebruikelijke lineaire afbouwmethode, met vaste hoeveelheden omlaag.
Hersenscans: ontwenning in beeld gebracht
Op PET-scans zie je hoe de receptorbezetting verandert bij elke afbouwstap — en hoe sterk het lichaam daarop reageert.
In het begin blijven de receptoren nog rustig.
Maar wanneer de dosis verder daalt, worden ze onrustig… het zenuwstelsel schiet in de stress. Op dat moment krijg je ontwenningsverschijnselen.
De dalende lijn in de grafiek laat zien dat de stapjes vanzelf kleiner worden als je met percentages afbouwt.
100 mg → 90 mg →
81 mg→ 73 mg→
66 mg→ 60 mg→
54mg → 49 …
Afbouwen kan écht anders
Ontwenningsklachten horen helaas bij afbouwen. Maar wat Horowitz e.a. laten zien is dat je ze veel beter beheersbaar kunt maken — minder extreem, minder heftig.
Daarvoor moet je anders afbouwen:
niet met vaste afbouwstappen, maar op een manier die aansluit bij hoe het lichaam opiaten verwerkt.
Hyperbool afbouwen: minderen in percentages
Hyperbool afbouwen is een methode die uitgaat van de receptorbezetting. Als je dáár rust brengt, voorkom je de extreme ontwenningsreacties.
Het onderzoek laat zien dat minderen in percentages (1–10%) veel beter aansluit bij hoe het zenuwstelsel reageert dan bij dosisverlaging met vaste stapjes.
Bij hyperbool afbouwen bouw je steeds af met een vast percentage van de dosering die je op dát moment gebruikt. Zo wordt vanzelf ieder stapje net wat kleiner dan het voorgaande.
Hyperbool afbouwen in de praktijk
De stapjes worden steeds kleiner
Stel dat je bij elke stap 10% mindert bij een startdosis van 100 mg, dan ziet je afbouwschema zo uit.
1e stap: 10 mg omlaag
2e stap: 9 mg omlaag
3e stap: 8
4e stap: 7 ...
→ Zo ga je met steeds kleiner wordende stapjes richting nul.
Waarom moeten de afbouwstapjes steeds kleiner worden?
Hoe verder je komt met afbouwen, hoe gevoeliger de hersenen worden voor elke afbouwstap. De hersenscans laten ook zien dat.
Na iedere afbouwstap moet je lichaam weer in balans komen.
Dat uitbalanceren voel je als ontwenningsverschijnselen.
Om zo min mogelijk last te hebben van ontwenningsverschijnselen, moet je dus steeds kleinere stapjes nemen.
-
Met hyperbool afbouwen hebben de meeste mensen minder last van ontwenning dan bij het traditionele afbouwen.
-
Daardoor is de kans van slagen bij hyperbool afbouwen ook een stuk groter.
De voordelen van hyperbool afbouwen
-
minder last van ontwenningsverschijnselen
-
minder lichamelijke onrust
-
minder gevoeligheid voor pijn
-
minder slapeloosheid
-
minder stress voor lichaam en geest
-
een veel grotere kans van slagen
Je lichaam blijft rustiger door gelijkmatige, kleine veranderingen in de dosering. De kans op extreme ontwenningsverschijnselen wordt kleiner.
Het afbouwen wordt beter vol te houden.
De kans dat je vastloopt, de moed opgeeft of afhaakt uit pure ellende wordt een stuk kleiner.
Het afbouwen duurt wel langer, maar voelt veel minder onprettig.
Het laatste stukje afbouwen...
De laatste 20% van het afbouwen is normaal gesproken het moeilijkst. Dit is wat mensen bedoelen wanneer ze zeggen, Het venijn zit in de staart.
Maar hyperbool afbouwen maakt juist ook díe stappen kleiner, en dat maakt een groot verschil.
Hyperbool afbouwen sluit aan bij hoe jouw lichaam reageert tijdens het afbouwen van opioïden.
Kleine afbouwstapjes geven minder schommelingen, en daardoor minder heftige klachten.
Voor wie is hyperbool afbouwen geschikt?
In principe voor iedereen, mits de medicatievorm precies gedoseerd kan worden:
✔ druppels
✔ pleisters
Niet geschikt:
✘ tabletten
✘ capsules
(tenzij er een magistrale bereiding beschikbaar is)
Voorbeeldschema's van hyperbool afbouwen
Alle voorbeeldschema's vind je op onze pagina Praktijkvoorbeelden hyperbool afbouwen. DEZE WORDT BINNENKORT TOEGEVOEGD.
Daar laten we zien hoe hyperbool afbouwen eruitziet bij verschillende middelen (tramadol, oxycodon, buprenorfine, fentanyl en methadon).
Je vindt er duidelijke stappen, uitleg en schema’s die aansluiten op de richtlijn van Horowitz.
Wat gebeurt er in je lichaam tijdens afbouwen?
Uitleg over de veranderingen in je hersenen en zenuwstelsel,
en wat je kunt doen om klachten te verminderen.
Samenvatting oorspronkelijke studie
Lees onze samenvatting van de Richtlijn Afbouwen Opiaten Hyperbool van Horowitz .
Prettig leesbaar, heldere taal, duidelijke uitleg.
LINK VOLGT!
PET-scans:
ontwenning in beeld
Je ziet hoe de receptorbezetting verandert tijdens het afbouwen en op welk
punt de ontwenning begint.
Wie is
Mark Horowitz
Mark Horowitz is psychiater en onderzoeker, bekend
om zijn werk én zijn
enorme persoonlijke inzet voor veilig afbouwen.
DEZE INFORMATIE WORDT BINNENKORT TOEGEVOEGD
Downloads
• Tapering and withdrawing opioids: Guidance informed by fundamental principles to minimise withdrawal symptoms
Volledige wetenschappelijke publicatie van Horowitz e.a.
Letterlijke vertaling (DeepL) van de originele tekst Horowitz e.a.
• Samenvatting Afbouwen en stoppen met opioïden
Samengevat door ChatGPT, nagelezen en gecontroleerd door Opiaten Afbouwen.
Korte, heldere uitleg van de belangrijkste inzichten uit de publicatie, toegespitst op de praktijk.
Bron
De tekst op deze pagina is gebaseerd op:
Horowitz MA, Framer A, Strang J, Taylor D (2025). Tapering and withdrawing opioids – guidance informed by fundamental principles.