Snel meer lezen over
Wat doen opiaten
Sommige mensen hebben veel baat bij het gebruik van opiaten zoals oxycodon, fentanyl, morfine en tramadol.
​
Maar aan het gebruik van deze zware pijnstillers kleven ook grote nadelen en risico’s.
​
Deze informatie is belangrijk wanneer jij, je partner of familie opiaten gebruikt. Of overweegt ze te gaan gebruiken. Of overweegt ermee te stoppen.
Wanneer zijn opiaten effectief
-
Bij hevige, acute pijn zijn sterkwerkende opiaten de eerste keus. Er is geen andere pijnstiller die zo krachtig werkt. Het vaakst wordt Oxycodon voorgeschreven.
-
​Kankerpatiënten die hevige pijn lijden zijn gebaat bij opiaten. Hetzelfde geldt voor mensen die in de laatste levensfase zitten en veel pijn hebben. Dan wordt vaak voor Fentanyl en Morfine gekozen.
​
-
Bij hevige pijn na een ongeluk of operatie zijn opiaten, met name Oxycodon, de beste oplossing. Maar wanneer de pijn afneemt, moet er zo snel mogelijk gestopt worden.
-
Voor matige tot hevige pijn wordt vaak Tramadol voorgeschreven. Echter er zijn wel waarschuwingen en voorzorgen met betrekking tot Tramadolgebruik. Epilepsie of lever- of nierfunctiestoornissen kunnen verergeren; ook de combinatie met bijvoorbeeld antidepressiva kan gevaarlijk zijn.
Foto: Miles Burke, Unsplash
Wanneer werken opiaten averechts
Al na twee weken opiaatgebruik ontstaat er gewenning. Dan kunnen de nadelen van het opiaatgebruik zoals bijvoorbeeld toegenomen pijn of depressie door opiaatgebruik op den duur groter worden dan de voordelen. Voor je het weet ben je 'langdurig gebruiker' en wordt stoppen echt 'afkicken'. Want alles wat je slikt, prikt of plakt moet ook weer worden afgebouwd.
Natuurlijk zijn er uitzonderingen, maar voor de meeste mensen geldt dat opiaten echt alleen geschikt zijn voor kortdurend gebruik.
Opiaten zijn alleen
geschikt voor kortdurend gebruik
Opiaten helpen niet bij chronische pijn
Het is al vele jaren bekend dat opiaten geen langetermijn oplossing zijn voor de behandeling van chronische pijn. Toch schrijven artsen ze nog steeds voor, vaak bij gebrek aan een beter idee.
​
Maar op den duur zullen de nadelen van het opiaatgebruik - waaronder ook de toename van pijn die opiaten veroorzaken - onvermijdelijk zwaarder gaan wegen dan de voordelen. Vooral voor chronische pijnpatiënten is dit een groot probleem. Dan moeten de opiaten weer afgebouwd en gestopt worden - met alle narigheid van dien.
Soms werken opiaten slechts tijdelijk
Soms werken opiaten in het begin goed om de pijn te verlichten. Maar dat wil nog niet zeggen dat dat zo blijft. De werking van opiaten kan op den duur afnemen, en dan heb je er niets meer aan... Ondertussen zit je met een steeds sterker wordende lichamelijke afhankelijkheid. Wees hier alert op! Als dit gebeurt, moet er zo snel mogelijk gestopt worden.
Toegenomen pijn is één van de vele bijwerkingen van opiaten.
Opiaten kunnen de pijn erger maken
Wanneer ze langdurig worden gebruikt, kunnen Oxycodon, Fentanyl en Morfine (soms na een korte verbetering) de pijn juist erger maken.
Als je langdurig opiaten gebruikt, krijg je op den duur te maken met opiaat-geïnduceerde hyperalgesie of allodynie.
​
-
Opiaat-geïnduceerde hyperalgesie is pijn die wordt veroorzaakt door het gebruik van opiaten. Hoe hoger de dosis, hoe erger de pijn wordt, en hoe minder effectief de opiaten zijn. Wordt de dosis verminderd, dan vermindert ook de pijn.
-
Je kunt er ook nieuwe pijn bij krijgen, op andere plekken in het lichaam.
-
Het lichaam wordt extra gevoelig voor pijn.​
Hyperalgesie
​
-
Dingen die gewoonlijk geen pijn doen, zoals het schuren van een kledingstuk, een laken of een zuchtje wind, kunnen ineens hevige pijn veroorzaken. Ook hier geldt: hoe hoger de dosis opiaten, hoe erger de allodynie. Stop je met de opiaten, dan verdwijnt de allodynie.
Allodynie
"Oxycodon heeft – vermoedelijk net als alle andere morfinepreparaten - de eigenschap dat het bij chronisch gebruik overgevoelig maakt voor pijn.
Na verloop van tijd worden normale prikkels steeds meer als pijnprikkels ervaren. Anders gezegd: de patiënt voelt pijn terwijl er niet of nauwelijks pijn is. Dit fenomeen wordt centrale sensitisatie genoemd en we zien het als pijnartsen regelmatig in de praktijk.”
Bron/link: artikel 'Stoppen met Oxycodon net zo moeilijk als stoppen met roken', Maastricht Universitair Medisch Centrum *
De meeste mensen die Oxycodon, Fentanyl of Morfine gebruiken hebben nog nooit van hyperalgesie of allodynie gehoord. Zij voelen wel dat de pijn steeds erger wordt, en zullen nog meer opiaten willen gebruiken om die pijn te dempen.
Je arts moet daarom altijd alert zijn op hyperalgesie en allodynie, anders kun je terechtkomen in een vicieuze cirkel van onnodige pijn en een steeds grotere behoefte aan opiaten.
Vraag je je af of je misschien hyperalgesie hebt? Als de pijn erger wordt wanneer de dosering van de opiaat verhoogd wordt, dan is het antwoord: ja. Dan moet de dosering zo snel mogelijk omlaag worden gebracht.
Opiaten hebben nog veel meer bijwerkingen. Sommige daarvan zijn potentieel zeer gevaarlijk. Jaarlijks vallen er doden door ongelukken die veroorzaakt zijn door het gebruik van opiaten, of door een overdosis.
-
verstopping en misselijkheid.
-
slaperigheid overdag; gevaar in het verkeer.
-
verhoogd risico om te vallen.
-
onvoldoende ademen. Tijdens de slaap kunnen opiaten het ademhalingssysteem onderdrukken. Mensen met slaapapneu kunnen hierdoor overlijden door zuurstofgebrek.
-
verzwakt immuunsysteem.​
-
verhoogde kans op hart- en vaatproblemen.
-
verhoogde kans op gebitsproblemen.
-
verhoogde kans op botbreuken.
-
verslaving ligt op de loer.
-
je krijgt meer last van angst, depressie en stress.
-
je krijgt meer last van pijn.
-
het gevaar van een overdosis.
Meer bijwerkingen van opiaten
Aanvullende bronnen/link:
Opioids aware: a structured approach opioid prescribing,
Faculty of Pain Medicine (GB) *
Eigen studie en onderzoek