.png){kind=small}
Chronische pijn en opiaatgebruik
Ruim twee miljoen mensen in Nederland hebben last van chronische pijn. Meestal gaat het om rugpijn, nekpijn of pijn in de gewrichten. Soms heeft de pijn een oorzaak die niet weggenomen kan worden, bijvoorbeeld ernstige gewrichtsschade vanwege artrose of reuma, of schade die het gevolg is van een ongeluk of een aandoening.
In Nederland staan 90.000 mensen geregistreerd als langdurige gebruiker van opiaten en dit aantal neemt nog steeds toe. ​ Maar aan het langdurig gebruik van opiaten zijn veel nadelen verbonden. Het ergste is: op den duur maken opiaten de pijn erger.
-
Meer pijn door opiaatgebruik: hyperalgesie
Het is moeilijk voorstelbaar dat het middel dat de pijn zou moeten verminderen de pijn juist erger maakt. Toch is het waar -- en iedereen met chronische pijn die langdurig oxycodon, fentanyl, morfine of tramadol gebruikt krijgt ermee te maken.
De officiële naam van deze toegenomen pijn is 'opiaat-geïnduceerde hyperalgesie' of hyperalgesie.​ Hoe hoger de dosis opiaten, hoe erger de pijn.
De meeste mensen die oxycodon, fentanyl, morfine of tramadol gebruiken zijn zich hier niet van bewust.​ Men voelt wel dat de pijn steeds erger wordt waardoor men steeds meer behoefte krijgt aan pijnstilling.
Sommige artsen blijven desondanks de opiaten voorschrijven en /of de dosis verhogen. Veel mensen komen er uiteindelijk zelf achter wat hiervan de negatieve gevolgen zijn. Want hoe meer opiaten je gebruikt, hoe meer je last krijgt van hyperalgesie.
Hyperalgesie verdwijnt pas wanneer je helemaal stopt met opiaten. Na het stoppen kan het nog een tijd duren (soms maanden, soms korter) voordat de pijn die veroorzaakt wordt door het opiaatgebruik minder wordt.​​​​
Hoe meer pijn, hoe meer medicatie
"
"Hoe harder de pijn tekeer ging, hoe meer ik snakte naar pijnstilling. Na een jaar of twee was het maximum wel bereikt. '
Je kunt een olifant omleggen met wat jij gebruikt', zei mijn apotheker."
-
Extra gevoeligheid voor pijn: allodynie
Ook extra gevoeligheid voor pijn is een bijwerking van opiaatgebruik. In medische termen heet dit allodynie. Dingen die gewoonlijk geen pijn doen, zoals het schuren van een kledingstuk of een briesje, kunnen ineens hevige pijn veroorzaken. Ook allodynie is één van de factoren die zowel de chronische pijn als het opiaatgebruik in stand houdt.
Ook hier geldt: hoe hoger de dosis opiaten, hoe erger de allodynie. Stop je met de opiaten, dan verdwijnt op den duur de allodynie.​​​​​
-
Nieuwe pijn, maar geen oorzaak
Als gevolg van het opiaatgebruik kun je er nieuwe pijn bij krijgen, op plekken waar je eerder geen pijn had. Natuurlijk mag nieuwe pijn nooit genegeerd worden; er moet altijd onderzoek plaatsvinden.
​​
Maar het gebeurt vaak dat mensen die opiaten gebruiken allerlei onderzoeken krijgen, maar dat er geen oorzaak gevonden wordt.
​Artsen denken er vaak niet aan dat de pijn veroorzaakt kan zijn door het opiaatgebruik. De patiënt blijft achter met toenemende pijn en veel onbeantwoorde vragen.​​
Ervaring: Een slopende zoektocht
"
"... Een slopende zoektocht naar 'de ultieme oplossing' voor mijn pijnklachten. Een tocht langs zo’n dertig behandelloketten... Het levert niets op; het kost veel energie én geld, maar de oplossing blijft uit."
Lees het hele verhaal
Als je langdurig opiaten gebruikt, schakelt het eigen pijnbeheersend vermogen van het lichaam zichzelf uit
-
Een verstoord pijnbeheersingssysteem
Wanneer je langdurig opiaten gebruikt schakelt het eigen pijnbeheersend vermogen van het lichaam zichzelf uit; het doet niets meer. Het lichaam raakt voor pijnstilling compleet afhankelijk van de opiaten. Zo wordt opiaatgebruik een 'onmisbaar' onderdeel van het leven met chronische pijn.
Ga je de opiaten afbouwen, dan moet het eigen pijnbeheersingssysteem weer op gang komen. Zolang dat nog niet gebeurd is, is er weinig tot geen pijndemping. Hoe lang het opstarten duurt is afhankelijk van de duur van het gebruik, de hoogte van de dosering en iemands persoonlijke gezondheidssituatie. Soms kan het maanden duren.
-
Pijn door overprikkeling: sensitisatie
Veel mensen die langdurig opiaten gebruiken/langdurige pijn hebben krijgen op den duur last van sensitisatie. Sensitisatie ontstaat wanneer je zeer langdurig hevige pijn hebt of hebt gehad. Hierdoor raakt het pijnsignaleringssysteem van het lichaam overprikkeld. Het blijft als het ware steken in de alarmstand en geeft voortdurend pijnsignalen af, ook wanneer de oorzaak van de pijn weg is.
De pijn voelt echt en is niet te onderscheiden van 'echte' pijn.​​ ​Lichaam en geest raken uitgeput, oververmoeid, want de alarmbellen blijven maar rinkelen.
Sensitisatie voelt als 'echte' pijn...
maar het is niet echt
Kenmerken sensitisatie
Kenmerken en gevolgen van sensitisatie zijn onder andere:
- Spierspanning
- Verkrampt bewegen
- Verslechterde lichamelijke conditie
- Negatieve emoties: 'ik kan hier niet mee omgaan, niets helpt'
- Angst om te bewegen: 'ik kan beter niet bewegen, anders wordt de pijn misschien erger.'
- Neerslachtigheid, boosheid, onzekerheid, machteloosheid
- Depressie
- Stress
- Teveel aandacht gericht op de pijnlijke plek(ken)
- Gedachten als: ‘deze pijn betekent dat er iets ernstigs aan de hand is'
Om te leren omgaan met sensitisatie heb je een pijnprogramma nodig.
Chronische pijn, toch afbouwen
Ondanks alles kunnen de meeste mensen, ook chronische pijnpatiënten, gezondheidswinst behalen door af te bouwen. Mensen die hun afbouwtraject hebben afgerond zeggen dat het afbouwen hen ontzettend veel heeft opgeleverd. Meer energie, meer belangstelling voor hun omgeving en ook minder pijn. Meestal voelt men nog wel pijn, maar die is beter te hanteren.
Wanneer je als chronische pijnpatiënt gaat afbouwen, moet dat op een speciale manier gebeuren. Het is niet voldoende om alleen maar de medicatie af te bouwen. Je hebt intensieve begeleiding nodig waarbij zowel aandacht is voor het afbouwen als voor de pijn.
Op de pagina Chronische pijn, toch afbouwen lees je hoe een afbouwtraject dat rekening houdt met alles waar je als chronische pijnpatiënt mee te maken hebt eruit ziet.
Ervaringen langdurige pijn en opiaten
Contact met lotgenoten
De besloten Facebookgroep Opiaten Afbouwen is een veilige plek waar je lotgenoten kunt ontmoeten die, net als jij, bezig zijn met afbouwen. Je vindt er steun, herkenning, erkenning. In een warme, vriendelijke sfeer wordt informatie uitgewisseld en ervaringen gedeeld.