Buprenorfine
Buprenorfine is een langwerkend opiaat. Het werkt veel langer dan oxycodon, fentanyl of morfine. De meeste mensen die buprenorfine gebruiken, doen dit om af te bouwen. Over het algemeen moet men dan eerst overstappen naar buprenorfine.
Overstappen naar buprenorfine
om af te bouwen, waarom?
Je kunt toch ook afbouwen met oxycodon, fentanyl of morfine? Ja. Maar afbouwen met buprenorfine is makkelijker. Sommige mensen lukt het goed om met het oorspronkelijke middel af te bouwen. Anderen vinden het lastig.
Veel mensen vragen zich af “waarom je de ene verslaving voor de andere zou inruilen”. Maar het ligt anders.
Het overstappen heeft weliswaar enige voeten in de aarde, maar daarna zul je ervaren dat buprenorfine heel anders werkt dan je vorige opiaat - wat best bijzonder is, want buprenorfine is ook een opiaat.
Wat zeggen ervaringsdeskundigen over buprenorfine
Veel mensen vinden buprenorfine prettiger in het gebruik; men voelt zich over het algemeen genomen beter dan bij andere opiaten.
Veel mensen ervaren afbouwen met buprenorfine als beter te verdragen.
Mensen geven aan helderder te kunnen denken, meer te kunnen genieten van het leven omdat ze niet suf zijn.
​
Mensen kunnen hun dagelijkse bezigheden opnieuw oppakken en werken aan herstel. “Voor mij geeft buprenorfine meer stabiliteit in het leven.”
​
De pijnbeleving wordt anders. “Ik ervaar nu een andere pijn dan toen ik oxycodon gebruikte. De pijnsensatie is anders en beter te handelen. Ik ben er een stuk beter aan toe.”
De voordelen van buprenorfine in het gebruik
Een buprenorfinepleister werkt zeven dagen; al die tijd hoef je niet te denken aan het innemen van medicatie. Dat geeft rust, zowel lichamelijk als geestelijk.
​
Omdat buprenorfine lang in je bloed blijft, zijn de ontwenningsverschijnselen milder dan bij andere opiaten. Je heb minder last van onrust. Met buprenorfine kun je in hele kleine stapjes afbouwen.
Buprenorfine veroorzaakt minder hyperalgesie: pijn die veroorzaakt wordt door het opiaatgebruik zelf en de oorspronkelijke pijn erger maakt.
​
Patiënten met chronische pijn waarbij de pijnbeleving ontregeld is (waardoor ze extra gevoelig zijn voor pijn) ervaren dat de pijn hanteerbaarder wordt wanneer ze worden omgezet naar buprenorfine.
Buprenorfine maakt niet sloom of suf.
Buprenorfine heeft een antidepressieve werking en vermindert gevoelens van angst.
Buprenorfine geeft geen "high", geen lekker gevoel; je voelt je gewoon normaal.
Als je buprenorfine gebruikt, heb je minder last van trek, ‘craving’, verlangen dan wanneer je andere opiaten gebruikt.
Wie begeleidt het omzetten naar buprenorfine?
Overzetten naar buprenorfine gebeurt uitsluitend onder toezicht van een verslavingsarts met grondige kennis over de werking van opiaten.
Deze kan beoordelen of het overstappen in het juiste tempo verloopt, eventuele bijwerkingen in de gaten houden en bijtijds ingrijpen als er iets verkeerd dreigt te gaan. Niet voor niets duurt de studie voor verslavingsarts zes jaar.
Een huisarts of pijnarts beschikt niet over de juiste kennis om te zorgen dat het overstappen veilig verloopt.
Is buprenorfine geschikt voor iedereen?
Voordat een verslavingsarts buprenorfine voorschrijft, krijg je een grondig onderzoek, onder andere naar bestaande gezondheidsklachten.
Buprenorfine is minder geschikt als je last hebt van hartritmestoornissen of een verminderde ademhaling.
​
Kalmeringsmiddelen zoals oxazepam, diazepam lorazepam, slaapmedicatie of angstmedicatie, hivremmers kunnen de werking van buprenorfine versterken. Gebruik van deze middelen wordt meegenomen in de afweging of buprenorfine voor jou geschikt is. Ook alcoholgebruik kan de werking versterken.
​
Sommige mensen zijn allergisch voor buprenorfine: symptomen zijn huiduitslag, vochtophoping, blaasjes of anafylactische shock (plotselinge benauwdheid of slap worden). Het komt zelden voor, maar mocht je dit merken, neem dan direct contact op met de arts/spoedeisende hulp
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
Heeft buprenorfine bijwerkingen?
Ja, maar minder dan andere opiaten. Bijwerkingen kunnen zijn angst, zweten, slapeloosheid, misselijkheid en duizeligheid. Niet iedereen heeft hier evenveel last van.
​
Hoe voelt het afbouwen van buprenorfine?
Ervaringsdeskundigen vergelijken het met een gevoel van griep. Steeds wanneer de dosis omlaag gaat nemen de klachten toe; na een dag of drie trekt dat weer bij. Bouw je (te) snel af, dan krijg je meer klachten.
Sommigen zeggen: ik voel me niet zo slecht als waar ik bang voor was; sowieso voel ik me beter dan wanneer ik een keer mijn oxycodon te laat had ingenomen. Binnenkort wordt hier een ervaringsverhaal toegevoegd.
Overstappen naar buprenorfine: hoe werkt dat?
Overstappen naar buprenorfine om af te bouwen gaat altijd via de verslavingszorg; het gepaard met een voortraject en een nabehandeling. Hieronder zie je de verschillende manieren waarop je kunt overstappen.
Ambulant
Als je een tamelijk lage dosering opiaten gebruikte en geen problemen hebt met verlangen naar opiaten, dan kun je ambulant overstappen naar buprenorfine. Dit gebeurt onder toezicht van een verslavingsarts. Je krijgt vooraf uitgebreide gesprekken en er wordt een plan afgesproken.
Gebruik je een hogere dosering, bijvoorbeeld 100 mg, dan is het niet verstandig om ambulant over te stappen. Een opname is dan veiliger.
​
​
​
​
​
​
​
​
​
De "micro inductie methode”
Met de "micro inductie methode” kun je zonder ontwenningsverschijnselen overstappen naar buprenorfine. De micro inductie methode is vrij nieuw; in Nederland wordt het slechts in enkele instellingen gedaan.
Micro inductie kan zowel ambulant of tijdens een opname.
​
Deze methode is erg comfortabel wanneer je gaat afbouwen van een hoge dosis. Er kan worden overgestapt van ieder opiaat: morfine, oxycodon, fentanyl et cetera.
Eerst krijg je een uitvoerige intake. Je afbouwdoelen worden besproken, er wordt berekend hoeveel buprenorfine je nodig hebt, er wordt gekeken naar je lichamelijke en geestelijke gezondheidssituatie. Ook de begeleiding die je krijgt na het overstappen wordt besproken.
Opname
Op dag 1 krijg je onder begeleiding een zeer kleine hoeveelheid buprenorfine toegediend terwijl je het oorspronkelijke middel blijft gebruiken. Op dag 2 en 3, idem dito. Ondertussen blijf je je oorspronkelijke middel doorgebruiken.
Na ongeveer een week zit je op de voor jou benodigde hoeveelheid buprenorfine. Op dat moment kun je in één keer stoppen met het oorspronkelijke middel. De buprenorfine heeft de werking van dit middel overgenomen; wanneer je stopt krijg je niet of nauwelijks ontwenningsklachten.
Daarna ga je stap voor stap de buprenorfine afbouwen.
Opname in verslavingskliniek om op de "gebruikelijke manier" over te stappen (dus niet via micro-inductie)
De methode die door de meeste klinieken wordt gebruikt gaat er zeer pittig aan toe. Je wordt in de kortst mogelijke tijd (maximaal twee dagen) van je oorspronkelijke dosering teruggebracht tot nul: cold turkey dus. Pas wanneer de ontwenningsverschijnselen op een hoogtepunt zijn, krijg je stap voor stap Suboxone (een combinatie van buprenorfine en naloxon). Pas daarna word je op de buprenorfine gezet.
​
Ervaringsdeskundigen zijn niet positief over deze methode. De cold turkey wordt over het algemeen als verschrikkelijk ervaren.
Als je een opname in een reguliere kliniek overweegt, zorg dan dat je goed weet waar je aan toe bent en hoe het afbouwen daar geregeld wordt!
Eerst omzetten, dan afbouwen
Tijdens het voortraject is al gesproken over het
afbouwdoel: wil je helemaal naar nul afbouwen,
of ga je voor een onderhoudsdosis van het middel.
Het volledig afbouwen van buprenorfine kan,
afhankelijk van hoe lang je opiaten gebruikt hebt,
maanden of jaren duren.
Lees meer over verschillende afbouwschema's.
Ontwenningsverschijnselen buprenorfine
De ontwenningsverschijnselen van buprenorfine zijn minder heftig dan van andere opiaten, maar ze zijn er wel. Wat je precies ervaart is voor iedereen anders. De meeste ervaringsdeskundigen vergelijken het met een flinke griep.
​
De mate van ontwenningsverschijnselen hangt samen met het tempo waarmee afgebouwd wordt. Ook wanneer je tijdens het afbouwen een stapje omlaag gaat, zul je dat een paar dagen voelen. Daarna trekt het weer bij.
​
Je kunt last hebben van rusteloosheid, pijn in botten, spieren en gewrichten, rillingen, diarree, koorts, hoofdpijn, misselijkheid, overgeven, zweten, loopneus, slapeloosheid. Soms plotseling, uit het niets, een huilbui. Toch geven de meeste mensen aan dat het meevalt.
​
• Wat je wel gaat merken is dat de pijn, die lange tijd onderdrukt is geweest door de opiaten, weer terugkomt. Hier moet speciale aandacht voor zijn. Via de verslavingszorg kun je programma's volgen waarbij je leert om te gaan met de pijn. Kijk op de Pijnpagina voor meer informatie hierover.
• Sommige mensen hebben last van stress; dat is heel begrijpelijk. Je gaat tenslotte een nieuw leven tegemoet, zonder het dempende effect van het middel dat je jarenlang gebruikt hebt. Het is een grote stap, waar je rustig de tijd voor moet nemen. Forceer jezelf niet.
• Soms zijn mensen bang voor een mogelijke terugval. Ook dit is begrijpelijk. Als je dit merkt, bespreek het dan met je behandelaar; des te beter kun je ermee omgaan en eventuele problemen voor zijn.
Klachten na het afbouwen
De lichamelijke klachten van het afbouwen zijn meestal een dag of 10 na het nemen van de allerlaatste dosis verdwenen. Toch blijven klachten soms hangen. Dat kunnen zijn slaapproblemen, depressie, angst, een gevoel van mist in je hoofd. Dat heeft niets te maken met de buprenorfine, maar met het afbouwen zelf. De klachten hoeven niet ernstig te zijn, maar wellicht toch merkbaar.
Bedenk dat je lichamelijk en geestelijk een zware weg hebt afgelegd; het afbouwen van opiaten kan een ware uitputtingsslag zijn. Neem rustig de tijd om daarvan bij te komen.
​
Als je te snel hebt afgebouwd, bestaat de kans dat de lichamelijke en geestelijke klachten sterker zijn en langer blijven hangen dan wanneer je in een rustig tempo hebt afgebouwd. De psychische nawerking van opiaatgebruik duurt vaak het langst.
Maar afbouwen is voor iedereen anders; uiteindelijk zul je zelf ervaren hoe het voor jou is.
Veelgestelde vragen over buprenorfine
Kun je buprenorfine gelijktijdig met een ander opiaat gebruiken?
Nee. Dit gebeurt alleen wanneer je - onder toezicht van een verslavingsarts - overstapt van een ander opiaat naar buprenorfine.
Wat gebeurt er als je tijdens het gebruik van buprenorfine andere opiaten gebruikt?
Niets. Als de buprenorfine de receptor eenmaal volledig heeft bezet hebben andere opiaten geen effect.
Wat gebeurt er als je tijdens het gebruik van andere opiaten buprenorfine gebruikt?
De buprenorfine duwt het andere opiaat uit de receptor; dit kan acute ontwenningsverschijnselen veroorzaken. Niet doen dus!
Klopt het dat buprenorfine boven een bepaalde hoeveelheid niet meer extra werkt wanneer je iets erbij neemt?
Bij een hoge dosering treedt een plafondeffect op; de werking van het middel neemt niet verder toe. Als het middel de receptor volledig heeft bezet, geeft meer buprenorfine geen extra effect.
Werkt buprenorfine tegen alle soorten pijn?
In principe wel, maar vanwege het hierboven genoemde plafondeffect waarbij het middel niet meer sterker gaat werken wanneer je de dosering verhoogt kan het zijn dat de pijn onvoldoende gedempt wordt. Als dat het geval is, zul je moeten overstappen naar een ander middel.
Kun je verslaafd raken aan buprenorfine?
Net zoals bij andere opiaten kan dat zeker, vooral bij langdurig gebruik. Op den duur wordt het middel minder werkzaam. Het risico dat je steeds meer gaat gebruiken omdat je het eerdere effect terug wilt hebben ligt op de loer.
Heeft het zin om extra buprenorfine te nemen, wanneer het verlangen naar opiaten blijft?
Ja, een hogere dosering kan het verlangen verminderen.
En als dat niet voldoende is?
Je kunt dan overstappen naar Suboxone; dit middel is speciaal ontwikkeld voor de verslavingszorg. Het wordt gebruikt voor mensen die echt verslavingskenmerken vertonen, zoals spuiten, snuiven et cetera. Als je Suboxone gebruikt kun je geen andere opiaten erbij gebruiken, anders krijg je acuut last van ontwenningsverschijnselen.
​
Kun je buprenorfine pleisters combineren met buprenorfine tabletten?
Ja, dat kan. Het is dan zoeken naar de beste verhouding: een sterke pleister en minder tabletten of andersom. Het kan zijn dat je je bij de ene verhouding beter voelt dan bij de andere; een kwestie van uitproberen.
​
Waar kun je het beste de pleister plakken?
Kies een plekje dat niet beschadigd of geïrriteerd is. De huid mag niet behaard zijn, anders blijft pleister niet goed zitten.
Let erop dat je de pleister ergens plakt waar de huid niet beweegt/ plooit door bewegingen van spieren/ledematen. Zorg dat de pleister niet gaat plooien/ frommelen wanneer je gaat liggen. Kies een plek waar geen kleding tegenaan schuurt: draag losse kleding!
Geschikte plekken zijn de buitenkant van de bovenarm, de bovenrug of zijkant van de borstkas.
Hoe zorg je dat de pleister goed vast blijven zitten?
Was de huid met lauw water en een heel klein beetje zeep (geen douchecrème) voordat je de pleister plakt. Afdrogen met een tissue, niet met een handdoek met wasverzachter.
De pleister op de huid plakken en met de vlakke hand aandrukken, zodat de pleister warm wordt en de lijm goed met de huid versmelt.
Eventueel kun je de pleister rondom vastplakken met Leukopor (te koop bij Kruidvat).
Wat moet je doen als de pleister loslaat?
Een nieuwe pleister plakken! Maar beter zorg je dat het niet zover komt, zodat je met je arts niet discussie hoeft aan te gaan over waarom je meer pleisters nodig hebt dan voorgeschreven.
Wat moet je doen als de pleister loslaat door extreem zweten?
Dit kan een groot probleem zijn. In het ergste geval, en als alle bovenstaande tips niet werken, moet er gekozen worden voor een andere toedieningsvorm/ een ander opiaat.
Wat moet je doen als een luchtbel onder de pleister zit?
Een gaatje erin prikken, de lucht eruit drukken en dan een stukje Leukopor over het gat plakken. Als er een luchtbel ontstaat, heb je de pleister waarschijnlijk ergens geplakt waar de huid beweegt, waardoor de pleister los trekt.
Heeft het zin om de pleister te plakken op de plek waar je de meeste pijn hebt?
Nee. Het middel wordt opgenomen in de bloedbaan en gaat naar de hersenen; daar doet het zijn werk door zich te hechten aan een receptor. Het wordt niet direct via de huid doorgegeven.
Wanneer geeft de pleister meer af dan de bedoeling is…?
Als je er een warme waterstraal op zet met de douche. Of als je erover wrijft, waardoor de pleister warm wordt, of als je in de volle zon zit. Hierdoor raakt de pleister eerder uitgewerkt. Niet zo handig dus.
“De pleister zou zeven dagen moeten werken, maar ik heb het gevoel dat hij bij mij al eerder is uitgewerkt. Is dat mogelijk?”
Dit gebeurt heel vaak bij mensen die langdurig opiaten hebben gebruikt. Hun lichaam is heel gevoelig voor dosering schommelingen. Het kan ook zijn dat je lichaam de buprenorfine extra snel afbreekt.
De meeste artsen geven geen toestemming om de pleister een dag eerder te verversen, want daardoor krijg je net iets meer werkzame stof binnen dan de bedoeling is. Mocht je echt problemen ervaren, bespreek het dan met je arts. Misschien krijg je toestemming om de pleister toch een dag eerder te verversen.
Kun je allergisch zijn voor buprenorfine pleisters, dat je jeuk krijgt of bultjes?
Ja. Als je toch heel graag de pleisters wilt blijven gebruiken kun je je arts vragen om Fluticason neusspray. Deze neusspray bevat corticosteroïden en werkt ook tegen allergische reacties op de huid.