Stigma rond oxycodon en pijn – en een huisarts die met de vuist op tafel slaat

Ervaring
22 sep
5 minuten om te lezen

Veel patiënten met chronische pijn krijgen oxycodon voorgeschreven. Maar wat gebeurt er als de pijn blijft, en de arts na zeven jaar ineens gaat wijzen naar de pillen in plaats van naar de patiënt? Dit verhaal laat zien hoe het stigma rond oxycodon maakt dat de pijn van een patiënt niet meer serieus genomen wordt – met grote gevolgen voor gezondheid en vertrouwen.

Van 10 naar 20 naar 30 naar 90 mg

Ik ben Arianne, 54 jaar. Ik gebruik nu ongeveer 7 jaar oxycodon. Ik was op een feestje, en ik kon opeens niet meer dansen, zo’n vreselijke pijn had ik in mijn benen. En dat werd steeds erger. Ik kreeg de diagnose fibromyalgie.

De huisarts schreef 10mg langwerkende oxycodon voor. De pijn was direct weg, dus ik was echt in de gloria. Maar na een week kwam het weer terug, en belde ik met de huisarts. Hij zei dat dat normaal was, aangezien het een hele lage dosis was. Dus ik moest omhoog. Naar de 20mg, toen naar 30mg... ik heb een paar jaar 90mg geslikt. Langwerkende. Nu zit ik op 75mg.

Inmiddels is de diagnose veranderd naar spierreuma. Tenminste: volgens de huisarts, want internist gaat daar niet in mee. Eigenlijk is er nog steeds geen echte diagnose.

Eigenlijk ging zeven jaar alles z'n gangetje. De huisarts schreef heel gemakkelijk herhaalrecepten uit, ik hoefde er amper om te vragen. Maar de laatste tijd is de stemming helemaal omgeslagen. De huisarts doet ontzettend geïrriteerd tegen mij.

Mijn huisarts sloeg hij met de vuist op tafel en zei dat ik een raar mens ben.

Ik ben een zeurpiet, zegt hij

Regelmatig wordt hij ontzettend boos; laatst sloeg hij met de vuist op tafel en zei, je bent een raar mens. Hij vindt dat ik teveel klachten heb en dat ik zeur om medicatie.

Maar ik doe niks verkeerd. Ik kan er niks aan doen dat ik pijn heb. Maar hij wil dat gewoon niet horen en al helemaal niets extra's voorschrijven. Ik heb zelfs geprobeerd op de zwarte markt te kopen - dat ging helemaal mis.

Ik ben drie keer opgelicht toen ik oxycodon wilde kopen op de zwarte markt

Wanhoop

Het maakt niet uit hoeveel pijn ik heb, ik krijg geen extra pijnstilling. Ik denk dat hij zich niet kan voorstellen hoe ontzettend veel pijn ik heb en hoe die mij tot wanhoop drijft. Tot aan de zwarte markt aan toe...

De oxycodon is ineens nu de grote boosdoener, maar hij heeft het zelf zeven jaar voorgeschreven. En nu doet hij alsof het allemaal mijn schuld is.

‘Weet jij wel wat voor troep jij slikt!’

Troep

Ook bij de huisartsenpost doen ze raar. Ik kwam daar wegens hartkloppingen en ontzettende pijn in mijn hoofd. De dokter-in-opleiding was al begonnen met het onderzoek, maar toen kreeg hij een seintje van de assistente; hij moest halverwege het onderzoek stoppen en eerst mijn dossier gaan lezen. Ondertussen zette de assistente de toon. ‘Weet jij wel wat voor troep jij slikt!’ zei ze. Het onderzoek werd niet voortgezet; 5 minuten later stond ik weer buiten.

Stigma, oxycodon, pijn

Ik had echt heel veel pijn, maar ze keken niet naar me om. De volgende dag belde ik de huisarts, want ik hield het niet meer uit. Ik huilde aan de telefoon. Het eerste wat de assistent vroeg was: hoeveel pillen heb jij op, Arianne? Alsof ik een megadosis genomen had. En verder..? Ze hadden geen tijd voor me, ze zaten vol. De dag daarna ook gebeld, maar ik kreeg hetzelfde te horen. Schijnbaar heb ik nu het label gekregen van oxycodongebruiker, en ook al vertrek ik van de pijn, ik moet het zelf maar uitzoeken.

Eindelijk de diagnose

Pas op woensdag mocht ik komen. De dokter drukte op een plek in mijn nek, wat vreselijk zeer deed en hij schrok. Hij zei, eindelijk heb ik een diagnose voor je... Je hebt spierreuma en reuscelarteriitis (RCA). RCA kan heel gevaarlijk zijn, Je kunt blind worden of een beroerte krijgen, of andere ernstige problemen met de bloedvaten en organen. Bij deze aandoening raken de wanden van de slagaders ontstoken, waardoor ze vernauwen en de bloedtoevoer naar de hersenen en ogen wordt beperkt. Vandaar die vreselijke hoofdpijn van de afgelopen vier weken.

Ik vraag me af, waarom word ik zo behandeld...?

Het is voor nu goed afgelopen. Nou ja, goed. Dit gaat nooit meer over, dus zo goed was het ook weer niet.

Maar nu dat ik weer een beetje tot rust gekomen ben denk ik bij mezelf: waarom word ik zo behandeld...? In plaats van aandacht te besteden aan wat ik werkelijk mankeer, schrijft de ene klakkeloos zeven jaar oxycodon uit, de ander wil mij niet eens onderzoeken, en nog een ander interesseert het helemaal niks. Maar wel een grote mond geven. Ik wil niet bijdehand doen, maar wie wordt hier beter van...?

Waar zit hier het stigma?

Het stigma zit in hoe de huisarts, de huisartsenpost en de assistenten omgaan met Arianne:

Persoonlijke verwijten: De huisarts noemt haar een “zeurpiet” en zelfs een “raar mens”. Dat is stigmatiserend taalgebruik en bestempelt haar klachten verdacht of minder serieus.
Wantrouwen en vooroordelen: In plaats van haar pijn serieus te nemen, gaan arts en assistenten er meteen vanuit dat ze haar pillen misbruikt. Daardoor krijgt ze niet de zorg die ze op dat moment dringend nodig heeft.
Negatieve oordelen over medicijngebruik: Ze wordt neergezet als iemand die “troep slikt”, alsof ze zelf schuldig is aan haar medicatie en pijnklachten.
Uitsluiting van zorg: Bij de huisartsenpost wordt een onderzoek afgebroken zodra duidelijk wordt dat ze oxycodon gebruikt, alsof haar pijn en klachten daardoor minder geldig zijn.

Kortom: het stigma zit in de associatie van chronische pijnpatiënten die opiaten gebruiken met ‘misbruikers’, zeurpieten of probleemgevallen, waardoor hun klachten niet meer serieus worden genomen.

Hoe had dit beter gekund?

Erkenning en respect: Artsen hadden Arianne’s pijn moeten erkennen en haar als mens serieus moeten nemen, ongeacht haar medicijngebruik.
Zorgvuldige communicatie: In plaats van stigmatiserende opmerkingen (“raar mens”, “troep”) hadden zorgverleners neutrale, empathische taal kunnen gebruiken: “Ik zie dat je veel pijn hebt, laten we samen kijken hoe we je zo goed mogelijk kunnen helpen.”
Onderzoek en samenwerking: Haar klachten hadden steeds serieus onderzocht moeten worden, los van de vooroordelen over oxycodon. Door tijdig en serieus onderzoek had mogelijk eerder ingegrepen kunnen worden.
Open gesprek over medicatie: Als er zorgen waren over langdurig oxycodongebruik, had dat in een open en ondersteunend gesprek besproken kunnen worden, mét uitleg en alternatieven, in plaats van haar te beschuldigen of af te wijzen.
Continuïteit van zorg: In crisismomenten had de huisartsenpost niet mogen stoppen met het onderzoek. Goede zorg betekent dat je kijkt naar de acute situatie, en niet alleen naar het dossier of medicijngebruik.