Veelgestelde vragen: afbouwen opiaten bij chronische pijn

Als je chronische pijn hebt en je overweegt om je medicatie af te bouwen, komen er veel vragen op.

Ook soms twijfel, want na soms jarenlang gebruik is afbouwen toch een stap in het onbekende. Hier hebben we een aantal veelgestelde vragen over het afbouwen van opiaten bij chronische pijn bij elkaar gezet.

Mijn arts zegt dat ik minder pijn zal hebben als ik afbouw. Maar hoe weet ik dat zeker?

"Afbouwen is geen garantie voor minder pijn. Wel is zeker dat de toename van pijn door het opiaatgebruik zelf minder wordt. Maar uit onderzoek blijkt dat het in de meeste gevallen niet leidt tot meer pijn. Veel mensen zeggen dat ze zich na het afbouwen beter voelen en dat de pijn voor hen draaglijker is."

Zijn er ook mensen die zich slechter voelen na het afbouwen ?

"Ja, dat komt voor. Daarom is het heel belangrijk dat je, liefst voordat je volledig bent afgebouwd, een pijnprogramma volgt, om te leren hoe je anders met pijn om kunt gaan. Ben je op dit moment aan het afbouwen en je hebt nog geen pijnprogramma gevolgd, dan is het verstandig om daar zo snel mogelijk mee te beginnen!"

Is het waar dat afbouwen voor chronische pijnpatiënten vaak langer duurt dan voor mensen die geen chronische pijn hebben?

"Ja, dat klopt. Het lichaamseigen pijnbeheersing systeem moet weer op gang komen, spieren die lange tijd weinig gebruikt zijn moeten opnieuw opstarten, de overprikkeling van het lichaam door langdurige pijn (sensitisatie) moet wegtrekken. Alles bij elkaar duurt dat lang. Bij chronische pijnpatiënten moet het lichaam zich, meer nog dan bij mensen die geen chronische pijn hebben, helemaal instellen op de nieuwe situatie.“

Klopt het dat je als chronische pijnpatiënt langzamer moet afbouwen en vaker moet stabiliseren?

"Dat klopt; het tempo moet niet te hoog liggen. Chronische pijnpatiënten hebben een gevoelig lichaam en hoe langer je opiaten hebt gebruikt, hoe langzamer je moet afbouwen. Stabiliseren is een goede manier om het lichaam te helpen wennen aan de nieuwe situatie.”

Kun je depressief raken door afbouwen  ?

"Ja, dat kan gebeuren. Sommige mensen gebruiken opiaten niet alleen om minder pijn te hebben, maar ook om angst en negatieve gevoelens te dempen. Wanneer je dan gaat afbouwen, kunnen deze klachten meer op de voorgrond treden. Sommige mensen vinden het moeilijk om zonder de demping van de opiaten om te gaan met de stress en de uitdagingen van het dagelijks leven.

Om te zorgen dat je niet in die depressiviteit blijft hangen, is het belangrijk dat je therapie volgt, om te leren met deze gevoelens om te gaan. Als je het echt moeilijk hebt, kun je overwegen om antidepressiva te gebruiken."

Wat moet je doen als je al maanden geleden bent afgebouwd, maar je voelt je nog steeds niet goed?

"Bespreek met je arts wat past bij jouw situatie. Wat is verstandig? Probeer eerst om serieus aan de slag te gaan met een pijnprogramma en/of psychische ondersteuning/therapie. Als dat niet helpt en je zou in overleg met je arts besluiten om toch weer opiaten te gaan gebruiken, dan is het in ieder geval verstandig om de risico’s van het opiaatgebruik in gedachten te houden en regelmatig de situatie te evalueren met je arts."

Kan afbouwen ook zijn “minderen”?

"Hoe minder opiaten je gebruikt, hoe minder kans op bijwerkingen en andere negatieve effecten. Dus minderen is gunstig. Maar zolang je opiaten blijft gebruiken, blijft ook de kans aanwezig dat je weer meer gaat gebruiken, bijvoorbeeld wanneer je meer pijn krijgt. Voor je het weet ben je dan weer terug bij af."

Zijn er mensen die vanwege hevige pijn niet kunnen afbouwen?

"In sommige gevallen is afbouwen inderdaad niet haalbaar. Is dat bij jou het geval, zorg dan dat je regelmatig samen met je arts de balans tussen de voor- en nadelen van opiaatgebruik evalueert. Gebeurt dat niet, dan is de kans groot dat je de rest van je leven opiaten blijft gebruiken, met alle nadelige gevolgen en risico’s van dien. Het is heel belangrijk dat je arts je blijft begeleiden en het gebruik blijft monitoren. Soms is het een optie om over te stappen naar een ander opiaat met minder negatieve effecten."

Ik heb al jaren veel pijn. Is afbouwen voor mij verstandig?

"Onderzoek laat zien dat de pijn in de meeste gevallen minder wordt, of in ieder geval gelijk blijft wanneer je afbouwt. De afweging om de opiaten te blijven gebruiken of om deze af te bouwen is een kwestie van voordelen en nadelen. De pijn die je vroeger had, zegt niets over de pijn die nu (misschien) nog aanwezig is. De pijn die je op dit moment voelt kan veroorzaakt zijn door het opiaatgebruik zelf. Het is verstandig om dit van tijd tot tijd met je arts te bespreken."

Ik voel me goed met mijn medicatie; waarom zou ik stoppen?

"Ook al voel je je goed, de nadelen van het opiaatgebruik krijg je er automatisch bij. Sommige klachten die je hebt koppel je misschien niet direct aan het gebruik van opiaten, zoals concentratieproblemen, slecht slapen, of somberheid.​​ Dit zijn echter wel bijwerkingen van opiaatgebruik, zeker op de langere termijn. Die nadelen kunnen maken dat er op een bepaald moment misschien toch redenen zijn om te stoppen. Hoe zwaar die nadelen wegen, weet jij alleen zelf."  

Ik zou wel willen afbouwen, maar ik weet niet goed hoe ik dat moet aanpakken.

Op deze website vind je veel informatie over het afbouwen van de verschillende middelen: hoe je het aanpakt, waar je op moet letten, hoe je kunt zorgen dat je zo min mogelijk last hebt van ontwenningsverschijnselen. Uiteraard kun je je afbouwwens ook met je arts bespreken."

Op de pagina Chronische pijn, toch afbouwen wordt uitgebreid ingegaan op alles wat je moet weten als je als chronisch pijnpatiënt na langdurig gebruik gaat afbouwen. De antwoorden op deze vragen zijn opgesteld met hulp van verslavingsarts Stijn Veldman