Praten over opiaten met je naaste of familielid

Praten helpt. Het lucht op en geeft ruimte om elkaar beter te begrijpen. Maar hoe begin je een gesprek met je partner, kind of familielid, wanneer die opiaten gebruikt..? Praten over opiaten met je partner, een familielid of iemand waar je veel om geeft voelt vaak als onbekend terrein.

Als jouw naaste opiaten gebruikt

Degene die het middel gebruikt, weet precies wat het middel doet en hoe het voelt. Jij niet. Jij hebt misschien alleen beelden uit films of tv, en dat is maar een heel klein stukje van de werkelijkheid.

Een gesprek aangaan is heel goed, maar met de beste bedoelingen kun je behoorlijk de plank mis slaan. Daarom is het goed om van tevoren stil te staan bij een paar dingen. Hier vind je een paar tips die je kunnen helpen.

Begin met luisteren

Ga niet te snel jouw mening of advies geven. Het helpt vaak meer om eerst vragen te stellen en rustig te luisteren. Natuurlijk mag je jouw gevoel delen, maar probeer de situatie kalm te houden. Geef je dierbare de kans om te vertellen hoe het voor hem of haar is en hoe hij of zij zich voelt. De kans is groot dat hij of zij heel veel te vertellen heeft… Dus geef hem of haar de ruimte.

Angst voor oordeel

Mensen die opiaten gebruiken zijn vaak bang voor het oordeel van hun naasten. Zelfs een lichte kritische vraag kan al heel hard aankomen. Want in onze maatschappij hangt er nu eenmaal een zwaar oordeel rond deze middelen. Soms voelt iemand zich al bij voorbaat schuldig, uit vrees voor een kritisch oordeel.

"Vergeet niet: jouw naaste heeft er nooit voor gekozen om met deze middelen te beginnen."

Daarom is het zo waardevol als jij laat merken dat je níet oordeelt, maar dat je wilt begrijpen en steunen. Iedereen die opiaten gebruikt begint met pijn, heftige pijn, een pilletje van de dokter, herhaalrecepten… En zo gaat het verder. Het gebeurt ontzettend vaak dat mensen ongemerkt, buiten hun eigen wil om, afhankelijk raken van deze medicatie.

Praten met een familielid over opiaten - wat moet je zeggen?

Voor jou als naaste is het ontzettend moeilijk om te weten wat je wel of niet moet zeggen. Je wilt helpen, maar je bent bang om de plank mis te slaan. of misschien wil je juist heel graag advies geven, omdat je bang bent dat het niet goed gaat met jouw naaste. Dat kun je natuurlijk zeker doen, maar het beste is om daarmee te wachten totdat je de hele situatie echt goed begrijpt.

Het is goed om te weten dat ook de arts niet altijd een oplossing kan bieden. Sommige artsen hebben te weinig ervaring met het begeleiden van afbouwen. Dan kan het mislopen, met alle gevolgen van dien.

Soms is het contact met de arts stroef; dat kan aan de patiënt liggen, maar zeker ook aan de arts. Leg daarom niet direct de schuld bij je dierbare als dit het geval is.

Begrijpen wat opiaten doen

Ook al heeft je geliefde opiaten op doktersrecept gekregen, het blijven middelen die verslavend zijn – lichamelijk, geestelijk, of allebei. Het lichaam went eraan en kan niet zomaar stoppen. Ook de geest went aan dat stofje dat de pijn dempt en de scherpe randjes van de wereld verzacht.

Voor degene die de middelen krijgt, is dat heel dubbel. Enerzijds is er de pijn die hij of zij niet wil voelen. Anderzijds groeit langzaam het besef dat er sprake is van afhankelijkheid – bijvoorbeeld wanneer iemand zich ziek voelt tussen twee doseringen in.

De werkelijkheid van ontwenningsverschijnselen

Ontwenningsverschijnselen, wat houdt dat eigenlijk in...? Voor jou als naaste is het belangrijk om te begrijpen wat er gebeurt als de opiaten uitwerken. “Ziek zijn” betekent dan ontwenningsverschijnselen: rillerig, zweterig, beroerd en uitgeput. Dat zijn geen verzinsels, maar echte lichamelijke gevolgen van het gebruik.

Misschien denk jij: alle reden om ermee te stoppen, toch! Maar zo simpel is dat niet. Het afbouwen van opiaten is een enorme uitdaging. “Zomaar even stoppen” is onmogelijk. En voor iemand die misschien al jaren deze medicatie gebruikt, is de stap naar de huisarts of naar de verslavingszorg enorm groot. Je moet er geestelijk klaar voor zijn, en het moet echt je eigen besluit zijn.

Jouw steun maakt verschil

Op het moment dat iemand wél die stap zet, is steun vanuit de omgeving ontzettend belangrijk. Mensen die afbouwen zeggen vaak: “Afbouwen… dat is het eenzaamste wat er is.”

Juist daarom is jouw rol als naaste zo waardevol: zonder oordeel, met begrip en met liefde aanwezig blijven. Dat is misschien wel het allerbelangrijkste dat je kunt doen.

Tot slot

Praten over opiaten is moeilijk, voor degene die gebruikt én voor jou als naaste. Er is geen simpel stappenplan, er zijn geen perfecte woorden. Wat er wél is: jouw aanwezigheid, jouw liefde en jouw bereidheid om te luisteren.

Je hoeft niet alle antwoorden te hebben. Alleen al laten merken dat je er bent, zonder oordeel, kan een wereld van verschil maken. Dat geeft kracht, moed en hoop – precies wat nodig is om samen verder te gaan. 🩵